گروه روانشناسی و علوم اعصاب نیک مهر

درمان اختلال شخصیت مرزی

شخصیت مرزی جزء خوشه B اختلالات شخصیت است و شیوعش یک تا دو درصد در جمعیت عمومی و در زنان دو برابر مردان می باشد. این اختلال قبل از ۴۰ سالگی ایجاد می شود. البته لازم به ذکر است که تمامی اختلالات شخصیت با هم همپوشانی دارند. افراد شخصیت مرزی تجربه ذهنی بی ثبات از خود دارند(آشفتگی هویتی) و مکانیسم های دفاعی اشان ابتدایی و ناپخته است مثلاً از دوپاره سازی یا ایده آل سازی استفاده و بعد طرف مقابل را بی ارزش سازی می کنند. به همین دلیل این افراد وقتی می بینند طرف مقابل همسرش نشده است برای اینکه دست کسی به او نرسد، اسید می پاشند که این موضوع در درمان شخصیت مرزی توسط دکتر مریم زادبر ( مسئول فنی شعبات نیک مهر ) مورد بررسی قرار می گیرد.

مدت زمان مطالعه : 6 دقیقه , تاریخ انتشار : 1396/09/09

درمان شخصیت مرزی

انواع شخصیت مرزی

پِرسون ۴ نوع شخصیت مرزی را نام می برد که عبارتند از :

تفکر به هم ریخته

این افراد حالت های پارانوئید ، احساس تهی و پوچ بودن و نواقص تفکری اشان زیاد است که در درمان شخصیت مرزی روی آنها کار می شود.

مرزی های بنیادین

این افراد در اتاق درمان زیاد دیده می شوند. آنها روابط بین فردی بی ثبات ، خشم های انفجاری (یک دفعه مرتکب قتل می شوند) دارند. افسردگی ، زندگی آشفته ، رفتارهای تکانشی دارند و به ندرت سایکوتیک می شوند.

نمایشی – مرزی

در این گروه که در خانم ها زیاد است کج خلقی و بی ثباتی های شدید زیاد دیده می شود و به شدت خودخواه و متوقع هستند. آنها در مقابل انتقاد خفیف منفجر می شوند و نزدیک به تیپ شخصیتی نمایشی هستند.

بی تفاوتی و پوچی

این افراد تصویری که از خودشان دارند، خیلی بهم ریخته است. گروه اول فقط بی تفاوتی و پوچی را دارند ولی در این گروه علاوه بر آن، می گویند که برای چه به دنیا آمده اند. آمار خودکشی در این افراد زیاد است و مثل گروه اول در نوجوانان و دانشجویان زیاد دیده می شود. درمان شخصیت مرزی برای این گروه سخت است.

مشکلات همبود با اختلال شخصیت مرزی

ملاک های تشخیصی اختلال مرزی بر مبنای DSM

به این اختلال قبلاً مرزی می گفتند چون آن را مرز بین سایکوز و نوروز می دانستند ولی امروزه با علم به اینکه چنین اسمی اشتباه است، ولی هنوز نامی برای آن جایگزین نکردند. بی ثباتی در خودانگاره ، روابط بین فردی ، حالت عاطفی و هیجانی و رفتار که به صورت الگویی نافذ در بزرگسالی شروع و علامتش حداقل ۵ مورد از موارد زیر باشد:

ترس از رهاشدن

این افراد همینکه فکر کنند که طرف مقابل می خواهد ترکشان کند، به هم می ریزند و حتی خودکشی هم می کنند چون دردشان خیلی عمیق است و نمی توانند تحملش کنند. این درد به خاطر این است که فرد هویت بهم ریخته ای دارد و تعریفی به نام “من” ندارد که در درمان اختلال شخصیت مرزی مورد بررسی قرار می گیرد. بنابراین هر کسی که در زندگی اش می آید این بهم ریختگی را پُر می کند و وقتی می رود و یا فکر می کند می خواهد برود آن بهم ریختگی ها خالی می شود به همین دلیل است که این افراد می گویند طرف مقابل همه چیز زندگی اشان است. در اصل این افراد وقتی در طرف مقابل ذوب می شوند دیگر او را نمی بینند بلکه آن چیزی را می بینند که خودشان دوست دارند.

تکانشی بودن ( Impulsivity )

افراد تکانشی ابتدا عمل و سپس فکر می کنند. آنها بر اساس هیجان عمل می کنند و بعد پشیمان می شوند که در درمان شخصیت مرزی این موضوع مورد بررسی قرار می گیرد. این افراد در سوء مصرف مواد ، کات کردن دوستی ها ، رانندگی ، خوردن و مسایل زناشویی و… تکانشی عمل می کنند. مثلاً می داند پول ندارد ولی قرض می گیرد و برای دیگران خرج می کند تا آنها را برای خودش نگه دارد که در درمان اختلال شخصیت مرزی مورد بررسی قرار می گیرد.

بهم ریختگی بین فردی

این افراد طرف مقابل را گاهی خیلی بالا ( زیاد از اندازه از او تعریف می کند) و گاهی به پائین ترین حد ( او را تخریب می کند ) ممکن می آورند.

بی ثباتی در حالت عاطفی

این افراد خیلی تحریک پذیرند. آنها یک دفعه حملات اضطرابی شدید( مثل حملات پانیک ) افسردگی سنگین ، دیگر کشی و… پیدا می کنند.

نامتناسب و شدید بودن خشم

خشم این افراد نامتناسب است یعنی تناسبی بین شدت خشم و محرک وجود ندارد و شدتش زیاد از حد و مدیریت آن هم سخت است. در درمان شخصیت مرزی این موضوع آموزش داده می شود.

افکار پارانوئید و افکار تجزیه ای

مثلاً این افراد حدود چند ساعتی را یادشان نمی آید و یا ممکن است خودشان را بیرون از خود ببینند یا… که تماماً در درمان اختلال شخصیت مرزی روی آن کار می شود.

اختلال در هویت

خودکشی ، تهدید به خودکشی و ژست خودکشی

احساس پوچی مزمن داشته باشد

خصوصیات افراد مرزی

احساسات و هیجانات

این افراد کنترل تکانه های خودشان را ندارند بنابراین با بیش فعالی بزرگسالی گاهی اشتباه تشخیص داده می شوند که در درمان شخصیت مرزی این موضوع مورد ارزیابی قرار می گیرد. شخصیت های مرزی در واقع شخصیت های پرخاشگری هستند که واژه خَفَن بسیار واژه متناسبی می تواند برای آنها باشد. شخصیت مرزی خیلی تکانشی است و اگر ماموریت پیدا کند که دشمنان را بکشد این کار را برخلاف شخصیت وسواسی خیلی راحت انجام خواهد داد. این تکانه ها ممکن است سکس ، مصرف مواد مخدر ، قرص خوردن و… باشد. در اینها چرخش های زیاد خلقی دیده می شود که این گاهی اوقات در حد کمتر از یک ثانیه است مثلاً در حال پرخاشگری است که یک دفعه می خندد و بعد گریه می کند.

هویت

این شخصیت خیلی شبیه شخصیت خودشیفته ، شخصیت ضد اجتماعی و شخصیت نمایشی است که در درمان شخصیت مرزی باید مورد توجه قرار بگیرد. منتهی مرز افتراق آنها این است که اینها مشکل و فقر هویتی (Identitiy) دارند یعنی نمی دانند چه کسی هستند؟ بهر چه چیزی به این دنیا آمده اند؟ مثلاً هر روز دنبال یک موضوعی می روند. یک روز دنبال حافظ ، یک روز دنبال جمکران ، یک روز دنبال موسیقی رپ و… یا مثلاً ۱۰ شغل تا به حال عوض کرده و هنوز شغل ثابتی ندارد. این افراد حتی ممکن است در جنسیت خود شک و فکر کنند که مرد یا زن نیستند.

مسایل جنسی

این افراد عموماً سکس زیاد انجام می دهند و میل جنسی بالایی هم دارند ولی مشکل آنها این است که به دلیل افسردگی و اضطراب زیاد دوره هایی از انزال زودرس و ناتوانی جنسی دارند که در درمان شخصیت مرزی مورد بررسی قرار می گیرد.

مشکلات روانشناختی

افسردگی در خانواده این افراد همیشه بوده است. شخصیت مرزی زیاد خودکشی می کند و گاهی هم به جای خودکشی دست به خودزنی می زند و زود هم ناامید می شود. اگر شخصیت نمایشی فقط یک سوزن ته گرد برای خودکشی به خودش می زند در شخصیت مرزی اینگونه نیست و ممکن است شیشه را خُرد کنند و یا رگشان را از ته بزنند. این افراد وقتی خونشان را می بینند آرام و اضطرابشان کم می شود که در درمان اختلال شخصیت مرزی روی آن کار می شود.

درمان شخصیت مرزی

از لحاظ رفتاری افراد مرزی با رفتارهای خودآسیب رسان مکرر از جمله ژست های خودکشی ، خودزنی یا برانگیختگن درگیری خود را نشان می دهند. در میان تمام اختلالات این افراد بیشتر از همه بدتنظیمی در ریتم شبانه روزی به ویژه چرخه خواب دارند و از بی خوابی های مزمن شکایت دارند. این افراد در تحمل ناکامی ناتوان و در زمانی که تحت استرس قرار دارند نهایتاً دچار اپیزودهای میکروپسیکوز می شوند که این وضعیت به صورت مسخ شخصیت ، مسخ واقعیت ، واکنش های شدید خشم و غضب ، واکنش های نامعمول به داروها و دوره های پارانوئید شدید گذرا خودش را نشان می دهد .

ازدواج و روابط عاشقانه

متاسفانه مرزی ها در عین حال که حواسشان به غم و غصه خودشان زیاد است نسبت به پارتنرشان بی توجه هستند. اینها همچنین نسبت به جنس مخالف بدبین و دائم او را چک می کنند و همیشه نگران خیانت هستند.

ارتباط با دیگران

این افراد در برخورد با دیگران یا از طرف آنقدر تعریف می کنند که او را به آسمان هفتم می برند و یا او را آنقدر خُرد می کنند که در قعر فاضلاب هُل می دهند که در درمان شخصیت مرزی روی آن کار می شود. این افراد دائم می گویند هیچکس آنها را نمی فهمد. البته حق هم دارند چون رفتارهایشان در تضاد است و یکسان نیست که کسی بتواند آنها را درک کند. مورد دیگری که این افراد دارند صلاحیت ظاهری آنها است. اینها می گویند که برای همه نسخه می پیچند ولی خود را نمی توانند درمان کنند. این افراد خیلی انرژی مصرف می کنند که همه را درگیر مشکلات خودشان کنند مثلاً اگر یک دختر مرزی، دوست پسری بگیرد همه را درگیر روابط خود با دوست پسرش می کند.

درمان اختلال شخصیت مرزی

مهارت حل مسئله در این افراد مختل است و متاسفانه اینها پذیرای حل مسئله هم نمی شوند و وقتی خانواده هم درگیر او نشود می گویند که او را دوست ندارند و هیچکس او را نمی خواهد و…(بازی الاکلنگ) به این دلیل از افراد شخصیت مرزی زیاد سوء استفاده می شود چون ناتوان هستند از مرزهای هیجانی ، جسمی ، مذهبی و…خودشان دفاع کنند بنابراین در درمان شخصیت مرزی به آنها طریقه ارتباط سالم را یاد می دهد. این افراد به شدت نسبت به طرد حساس و پس از این تجربه از هم می پاشند. اضطراب جدایی به عنوان اولین انگیزه در این اختلال است بنابراین برای حفظ ارتباط ، کارهای خطرناکی مثل روابط جنسی کنترل نشده ، مصرف داروهای سر خود و… انجام می دهند. اینها روابط بین فردی را به سرعت شکل می دهند اما سازگاری آنها سطحی است.

شغل و توامندی ها

عملکرد شغلی و اجتماعی این افراد معمولاً کمتر از توانمندی و بهره هوشی آنها است .

سبک شناختی و فکری

سبک شناختی اینها به صورت انعطاف ناپذیر و تکانشی توصیف شده که این موضوع باعث می شود فرد به سمت بزرگ منشی ، ادراکات ایده آل سازی از دیگران و دوپاره سازی کردن برود که در درمان شخصیت مرزی روی آن کار می شود. این افراد در استدلال منطقی و یادگیری از تجارب دوران کودکی مشکل دارند. اینها تمرکز بیرونی و در نتیجه سرزنش کردن دیگران برای خطاهایی که خودشان انجام داده اند را دارا می باشند. نوسان خُلقی این افراد میان امید و ناامیدی است چون اعتقاد دارند که شرایط محیطی خارج از کنترل آنها است. افکار این افراد از یک جهت سریعاً به سمت دیگر شیفت می کند مثلاً می گوید هدف داشتن خیلی خوب است اما خیلی بد است.

مداوای اختلال مرزی

عدم اطمینان این افراد در مورد خودانگاره ، هویت جنسی ، اهداف ، ارزش ها و انتخاب های شغلی منعکس کننده حالت تکانشی و انعطاف ناپذیری آنها است که در اختلال درمان شخصیت مرزی به آنها پرداخته می شود. این بیماران یک حافظه تحول نایافته دارند بنابراین در یادآوری تصویرهای ذهنی و حالت های احساسی که می تواند آنها را در شرایط سخت ساختار دهد مشکل دارند. به دلیل مشکل در تمرکز و توجه و در نتیجه از دست دادن داده های مرتبط این افراد ظرفیت محدودی در پردازش اطلاعات دارند.

درمان اختلال مرزی در گروه نیک مهر

در شکل گیری این تیپ شخصیتی مثل تمام تیپ های شخصیتی دیگر از جمله اسکیزوتایپال ، پرخاشگر-منفعل و افسرده ، وابسته ، اسکیزوئید ، پارانوئید ، اجتنابی ، خودشیفته ، نمایشی ، ضداجتماعی عوامل ژنتیکی ، اجتماعی و محیط خانواده نقش دارد بنابراین مهمترین درمان و به اصطلاح خط اول درمان در این افراد، درمان روانشناسی و در کنارش دارو درمانی و یا درمان های نوروساینس از جمله نوروفیدبک یا لورتا نوروفیدبک می باشد که همگی در گروه نیک مهر توسط دکتر مریم زادبر در بخش روانشناسی ( مسئول فنی شعبات نیک مهر ) و دکتر نیما گنجی در بخش نوروساینس ( عضو هیئت علمی جهاد دانشگاهی علوم پزشکی شهید بهشتی تهران ) انجام می شود.

 

نویسنده : سید مصطفی حسینی ، مدیر گروه روانشناسی و مرکز نوروفیدبک نیک مهر

لطفاً در زیر نظر خود را در خصوص این مقاله بیان و اگر سوالی دارید مطرح نمائید.

این مطلب را به اشتراک بگذارید

شاید این موارد هم برایتان مفید باشد

8 دیدگاه. دیدگاه جدید بگذارید

  • یه سوال، شما واقعن روانشناسید؟ ما همینجوریشم کم مشکلات نداریم بخاطر دید جامعه یه نسبت به مسائل روان تراپی و غیره، بعد چرا شما باید برای توصیف یه اختلال روانی از مثال اسید پاشی استفاده کنید؟؟؟؟؟؟؟؟؟ و اینو نسبت بدین به اختلال شخصیت مرزی؟؟؟؟؟ واقعن جور دیگ ای نمیشد توصیفش کرد؟؟؟این نگاه خیلی کلی و ساده انگارانه و باورهای غلطی در ذهن عموم میسازه است بنظرم اصلاحش کنید.

    پاسخ
    • درمان اختلال شخصیت مرزی
      سید مصطفی حسینی
      8 آبان 1402 10:30 ق.ظ

      سلام و وقتتون بخیر این نوشته تجربه 15 سال درمان و کار با این افراد است. البته این افراد طیف دارند و شدت و ضعف دارند. این مقاله برای افراد مرزی است که به طیف 100 نزدیک هستند

      پاسخ
  • سلام .وقت بخیر.همسرمن دچارشخصیت مرزی هست.مشهدهستم اینجابه جایی نرسیدم .ناامیدم کردن .گفتن خوب نمیشه رهاش کن برو دنبال زندگی خودت.به کمکتون احتیاج دارم ازتون تمنا میکنم اگر درمانی هست بهم پیشنهاد کنید من باید چیکارکنم هرجای دنیا هرمبلغی بفرمایید پرداخت میکنم فقط کمکم کنید. خودمم دارم مریض میشم .ولی هنوز انگیزه وامید دارم …

    پاسخ
    • درمان اختلال شخصیت مرزی
      سید مصطفی حسینی
      3 آبان 1400 8:49 ق.ظ

      سلام و وقتتون بخیر، معمولاً این افراد باید طرجواره درمانی روشون کار بشه و یه درمان طولانی مدتی است که حدود 2 سالی طول می کشد. بهتره در همان مشهد دنبال روانشناسی بگردید که طرحواره درمانگر است. البته باید در کنارش دارو درمانی هم صورت بگیرد

      پاسخ
  • سلام وقت به خیر
    برادر من اختلال شخصیت مرزی داره و مقاوم به درمان دارویی و روان درمانی هست. چرا که بیماری خود را نمی پذیره. چندین بار اقدام به خودکشی و رفتارهای پرخاشگرانه ی زیادی داره.
    رفتارهای تکانشی و غیر قابل پیش بینی او زندگی ما رو هم مختل و به شدت دچار استرس و فشار عصبی کرده.
    خواهشمندم راهنمایی کنید چطور برای درمان او اقدام کنیم.

    پاسخ
    • درمان اختلال شخصیت مرزی
      سید مصطفی حسینی
      13 شهریور 1400 10:09 ب.ظ

      سلام و وقتتون بخیر، متاسفانه افراد شخصیت مرزی سخت قبول می کنند برای درمان بیایند بهتر است با یه روانشناس در این زمینه مشورت کنید تا شرایط رو بررسی و بر اساس اون بخواد راهکار پیشنهاد بدهد

      پاسخ
  • درمان اختلال شخصیت مرزی
    محمدرضا ملکی
    21 اردیبهشت 1400 12:58 ق.ظ

    سلام.دختری 18 ساله دارم که در مدرسه سمپاد درس میخواند حدود سه سال پیش علائم دوقطبی و اختلال مرزی در وی مشاهده شد که بعد از سه سال مصرف لیتیوم و… درمان نشد و احتمالا و به نظر دکتر بعدی یعنی پروفسور عدلی اختلال شخصیتی و خلقی و افسردگی شدید تشخیص داده شد و داروهای جدید سرترالین و… داده شد اما الان این هم کمکی نکرد .افت تحصیلی.تغییر هدف از درس به بازیگری و عاشق مفرط یک بازیگر شده است و درس نمیخواند و گاهی با پرخاشگری پدر مادر را مورد حمله و فحاشی و تهدید به خودکشی و البته بیشتر ژست آن را و فرار از خانه میگیرد.لفظ انتقام از ما و آبروی ما را بردن را دائم انجام و تکرار میکند.انتقاد و بر خلاف میلش صحبت شود خانواده را به هم میریزد وتک فرزند هم هست عشفش شده آن باریگر و ازدواج خیالی با او و بازیگر شدن و درس نخواندن و نفرت از دانشگاه و الگو برداری از ان بازیگر که دیپلم است.چه کنیم راه درمان دارد یا خیر.دائم اطلاعات بیماری را سرچ مبکند و هیچ دکتری را تقریبا قبول ندارد و خود را صاحب نظر در بیماری خود میداند و تنبل و خودخواه شده است .درمان دارد؟

    پاسخ
    • درمان اختلال شخصیت مرزی
      سید مصطفی حسینی
      21 اردیبهشت 1400 9:05 ق.ظ

      سلام و وقتتون بخیر، اگه تشخیص درست بوده باشد باید در کنار دارو درمانی حتما از جلسات روان درمانی هم استفاده کرد. البته تحت نظر کسی که در این زمینه کار کرده است. به هر حال باید روش های درمانی رو امتحان کنید. مطمئناً درمان سختی خواهد بود.

      پاسخ

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

Fill out this field
Fill out this field
لطفاً یک نشانی ایمیل معتبر بنویسید.