گروه روانشناسی و علوم اعصاب نیک مهر

درمان عدم اعتماد به نفس

اکثر افرادی که دارای کمبود اعتماد به نفس هستند مهمترین تیپ شخصیتی که دارند، معمولاً تیپ شخصیتی اجتنابی است. حال یکی از راههای درمان این است که درمانگر روی این تیپ شخصیتی کار کند. بر همین مبنا در این مقاله سعی داریم که این تیپ شخیتی را مورد بررسی قرار بدهیم. اختلال شخصیت اجتنابی جزء خوشه C اختلالات شخصیت است و شیوعش ۵ درصد در جمعیت عمومی و در زنان و مردان مساوی است. البته لازم به ذکر است که همه تیپ های شخصیتی با هم در ارتباط هستند.

مدت زمان مطالعه : 6 دقیقه , تاریخ انتشار : 1396/09/09

راههای درمان عدم اعتماد به نفس شدید ، راههای درمان کمبود اعتماد به نفس شدید

تشخیص شخصیت دوری گزین بر مبنای DSM

ملاک های تشخیصی به صورت مهارشدگی در اجتماع احساس بی کفایتی و پرحساسیتی نسبت به ارزیابی منفی دیگران که به صورت الگویی نافذ از اوایل بزرگسالی شروع و حداقل ۴ مورد از موارد زیر را دارا باشد که تمامی این موارد در راههای درمان کمبود اعتماد به نفس شدید هم به کار می رود.

ترس از ارتباط با افراد غریبه

خواستار رابطه با افراد نباشد مگر آن کسانی که دوست اشان دارد. این موارد در راههای درمان عدم اعتماد به نفس شدید به کار می رود.

حساب شده رفتار کردن در روابط صمیمی

در روابط صمیمانه از ترس تحقیر شدن خوددار و حساب شده رفتار کند مثلاً هر شوخی را انجام ندهد.

ترس از اینکه به او خرده بگیرند

دائم ذهنش به این مسئله مشغول باشد که مبادا در موقعیت های اجتماعی بر او خرده بگیرند یا طرد شود که در راههای درمان کمبود اعتماد به نفس شدید مورد ارزیابی قرار می گیرد.

احساس بی کفایتی

به دلیل احساس بی کفایتی در موقعیت های بین فردی جدید مهار شده عمل می کند این یعنی یا در آن موقعیت نمی رود و یا سکوت مطلق می کند.

بی عرضه دانستن خویش

خود را از نظر اجتماعی بی عُرضه، بی جاذبه و نزد دیگران حقیر بداند.

خطر کردن در فعالیت های جدید

به طرز نامعمول از خطر کردن در هر فعالیت جدیدی اکراه داشته باشد که در راههای درمان کمبود اعتماد به نفس روی آن کار می شود.

ترس از فعالیت های شغلی

از فعالیت شغلی که مستلزم تماس بین فردی زیاد باشد به دلیل ترس از انتقاد و تائید نشدن یا طرد اجتناب بورزد.

خصوصیات افراد دوری گزین

افراد اجتنابی یا دوری گزین به اصطلاح آهسته می روند و می آیند تا گربه شاخشان نزند. افتراق افراد اجتنابی با شخصیت اسکیزوئید سخت است. تفاوت بین شخصیت اجتنابی با شخصیت اسکیزوئید در این است که اسکیزوئیدها دوست ندارند رابطه برقرار کنند ولی اجتنابی ها دوست دارند ولی اضطراب نمی گذارد که رابطه ای برقرار شود.

موقعیت های اجتماعی

شخصیت اجتنابی هراس دارد و فکر می کند هیچ کاری را نمی تواند درست انجام دهد بنابراین در جامعه ابراز وجود نمی کند. دفاع روانی اینها کنار کشیدن خود و از نظر رفتاری ، مکانیسم تطابقی اشان اجتناب و پرهیز است. این یعنی هر جا احساس کند مورد انتقاد قرار می گیرد، کنار می کشد و از موقعیت فرار می کند که این موضوع در راههای درمان کمبود اعتماد به نفس شدید به کار می رود.
شخصیت اجتنابی و دوری گزین اگر مثلاً چیزی از همسایه اش بخواهد خودش نمی رود بلکه فرد دیگری را می فرستند. افراد اجتنابی یا دوری گزین از اجتماعات و افراد مختلف فرار و دوری می کنند و انسان های بسیار حساسی هستند و به خاطر حساسیت زیادی که دارند احساس می کنند که مورد قبول و تائید دیگران قرار نمی گیرند یا بعضی اوقات احساس می کنند کارهایی می کنند که باعث خجالت و شرمندگی اشان خواهد شد برای همین خیلی مهم است که دیگران و افراد چه احساسی و افکاری نسبت به آنها دارند.

مدرسه

شخصیت دوری گزین در دوران مدرسه هیچگاه کاندید مُبصر شدن ، نشده است ، هیچ وقت روزنامه دیواری درست نکرده ، کاپیتان تیم فوتبال نشده و در کار مهمی شرکت نکرده و همیشه در حاشیه بوده است در اصل تنها کار خوب این افراد در مدرسه همان درس خواندن است که این موضوع ها در راههای درمان عدم اعتماد به نفس شدید مورد ارزیابی قرار می گیرد. این افراد چه در مدرسه و چه در بزرگسالی با کسی خواهند ماند که مطمئن شوند طرف مقابل آنها را تائید خواهد کرد.

از نظر هیجانی و جنسی

افراد اجتنابی و دوری گزین از نظر هیجانی مثل خوشه A سرد و از نظر روابط زناشویی دوست دارند طرف مقابل را مورد نوازش ، آغوش و… قرار دهند ولی احساس می کنند که نمی توانند این کار را انجام و یا به جنس مخالف پیشنهاد دهند که این موضوع در راههای درمان کمبود اعتماد به نفس شدید کاربرد دارد.
افراد اجتنابی یا دوری گزین پارتنرهای خوبی نیستند چون جسارت جنسی که همان حالت های پرخاشگرانه و کشش های عضلانی و جنگ و ستیز است را نمی توانند از خودشان نشان دهند و همچنین از نظر عاطفی و احساسی ( مگر در روابط خارج زناشویی ) هم دچار رکود هستند. در کل شخصیت اجتنابی زیاد دنبال روابط خارج زناشویی نمی رود چون می ترسد. مشکل جنسی این افراد ممکن است کمبود میل جنسی ، اختلال بیزاری جنسی به ارگاسم نرسیدن در زنها و انزال زودرس در مردان باشد.
این افراد جرات تغییر را ندارند و خیلی برایشان سخت است که این کار را انجام دهند. در این مورد تقریباً شبیه شخصیت وسواسی هستند بنابراین در برابر نوآوری مقاومت می کنند.

هویت

متاسفانه افراد اجتنابی و دوری گزین به خودشان برچسب می زنند و فکر می کنند آدم خوبی نیستند و کارهای بدی انجام می دهند و در واقع خودشان را تنبیه می کنند برای همین بدتر از مردم اجتناب می کنند. پس این افراد احساس هویت اشان از دیگران می آید این یعنی اگر دیگران آنها را دوست داشته باشند هویت اشان را دوست و اگر نداشته باشند هویت خودشان را دوست ندارند برای همین این افراد یک پاشیدگی درونی را احساس می کنند که این موضوع در راههای درمان عدم اعتماد به نفس شدید مهم است.

تقویت محیط

افراد اجتنابی تماس اشان با محیط رفته رفته کمتر می شود چون حتی اگر یک اخم هم از دیگران ببینند فرار خواهند کرد برای همین تقویت های محیط کمتر می شود و اجتناب این افراد هم کمتر خواهد شود این یعنی وقتی این افراد با کسی در ارتباط هستند چون باید طرف را راضی نگه دارند برای همین نه حرف خودشان را می زنند نه نیازهایشان را می گویند برای همین به ناراحتی ها و ترس های اشان افزوده می شود که در راههای درمان عدم اعتماد به نفس شدید روی آن کار می شود. در کل این افراد به دلیل اجتنابی که دارند هیچ زمان با آن چیزی که می ترسند ، روبرو نمی شوند که همین باعث می شود به صورت موقت حالش خوب و این حالت در او تقویت شود که تماماً در راههای درمان کمبود اعتماد به نفس شدید روی آن کار می شود.

دوستان

این افراد حساسیت مفرطی به طرد شدن دارند که این موضوع باعث گوشه گیری و انزوای آنها از جامعه خواهد شد. در واقع افراد اجتنابی یا دوری گزین دوستان محدودی دارند و در مقابل درمانگرشان بسیار بسته عمل و هر حرفی را نمی زنند که در راههای درمان عدم اعتماد به نفس روی این موضوع کار خواهد شد. افراد اجتنابی دوست دارند که کاملاً همه از آنها راضی باشند و معمولاً بخاطر همین موضوع دوست صمیمی یا قابل اعتمادی هم ندارند. این افراد زندگی محدودی دارند و تنها ارتباطشان با اعضای خانواده اشان است اما اگر همین نظام حمایتی اشان از کار بیافتد افسرده ، مضطرب و خشمگین می شوند. این افراد خیلی متواضع و شکسته نفسی صحبت می کنند.

شغل و استعداد

افراد اجتنابی یا دوری گزین در محیط کار اغلب به مشاغل حاشیه ای رو می آورند و به همین دلیل پیشرفت چندانی در کار خود نمی کنند و به دنبال اقتدار بیشتری هم نمی روند که در راههای درمان عدم اعتماد به نفس شدید روی آن کار می شود. افراد اجتنابی یا دوری گزین حتی اگر بخواهند ترفیع شغلی هم بگیرند از ترس اینکه مبادا طرد شوند، آن را رَد می کنند که این موضوع در راههای درمان کمبود اعتماد به نفس روی آن کار می شود. این افراد استعداد و کارهای خوبشان را نمی بینند و همچنین این افراد بیشتر احساسات اشان را در هنر ، شعر ، نقاشی و طراحی و ارائه می دهند.

چگونگی شکل گیری تیپ شخصیت اجتنابی

در شکل گیری این تیپ شخصیتی مثل تمام تیپ های شخصیتی دیگر از جمله نمایشی ، اسکیزوتایپال ، پرخاشگر-منفعل و افسرده ، وابسته ، خودشیفته ، ضد اجتماعی ، پارانوئید ، مرزی محیط ، فیزیولوژی و ژنتیک نقش دارد. مثلاً تئوری های مختلفی در خصوص شکل گیری شخصیت اجتنابی وجود دارد که یکی از این تئوری ها این است که این افراد در دوران کودکی چون نتوانستند و جرات نداشتند احساسات خودشان را بیان کنند.

نکته مهم : در خصوص راههای درمان کمبود اعتماد به نفس شدید می توان گفت تنها درمانی که می تواند مفید باشد روان درمانی است که در گروه نیک مهر توسط سید مصطفی حسینی ( مدیر گروه روانشناسی و علوم اعصاب نیک مهر ) و دکتر مریم زادبر ( مسئول فنی گروه نیک ) انجام می شود.

نویسنده : سید مصطفی حسینی ، مدیر گروه روانشناسی و مرکز نوروفیدبک نیک مهر

لطفاً در زیر نظر خود را در خصوص این مقاله بیان و اگر سوالی دارید مطرح نمائید.

این مطلب را به اشتراک بگذارید

شاید این موارد هم برایتان مفید باشد

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

Fill out this field
Fill out this field
لطفاً یک نشانی ایمیل معتبر بنویسید.