گروه روانشناسی و علوم اعصاب نیک مهر

نقش پدر در تربیت فرزند

نقش پدر در تربیت فرزند بسیار مهم است. در این راستا سودابه خاکپور ( یکی از بهترین روانشناس کودک خوب در تهران ) می گوید که امروزه به دلیل نوع نظام جامعه جهانی ، تربیت کودک و نوجوان بیش از هر چیز دیگری برای والدین از اهمیت ویژه ای برخوردار است. به همین دلیل انواع والدین علاقمندند که بهترین روش از انواع تربیت کودک و نوجوان را یاد بگیرند و در خصوص افزایش هوش هیجانی ، مدیریت کنترل خشم ، شب ادراری کودک و… در خصوص فرزند خود انجام دهند. حال قصد داریم در این مقاله نقش پدر را در تربیت فرزند مورد بررسی قرار بدهیم.

مدت زمان مطالعه : 8 دقیقه , تاریخ انتشار : 1396/09/30

نقش پدر در تربیت فرزند

تاثیر پدر در تربیت فرزند

مشاور کودک می گوید که نقش پدر در خانواده و در تربیت فرزند مهم است و در این زمینه پژوهش های مختلف این مسئله را به اثبات رسانده است. از قدیم نقش پدر در خانواده و در تربیت فرزند را در دو مورد خلاصه می کردند

  • نان آوری
  • الگوی نقش جنسی به خصوص برای پسران

اما در دو دهه اخیر، روانشناسان نقش پدر را در رشد کودک بیشتر تاکید می کنند. منظور از پدری کردن حضور جدی پدر در جریان رشد و تحول فرزند است. پژوهش ها نشان می دهد که مادری کردن بیشتر غریزی و تحت تاثیر هورمون هایی مثل اکسی توسین قرار دارد اما پدری کردن به عوامل زمینه ای ، محیطی و فرهنگی بستگی دارد یعنی در هر فرهنگی پدران نقش متفاوتی ایفاء می کنند. تحقیقات تازه نشان می دهد حتی قبل از تولد تغییرات هورمونی در پدران اتفاق می افتد. مثلاً هورمون تستسترون که هورمون مردانه است در او کاهش و هورمون های زنانه مثل استروژن افزایش پیدا می کند. خود این تغییرات باعث می شود پدران لطافت بیشتری را نسبت به گذشته احساس و برای ایفای نقش پدری کردن در خانواده ، آمادگی پیدا کنند. لازم به ذکر است نقش پدر در تربیت فرزند میتواند در اختلالات کودک مانند درمان شب ادراری و درمان لکنت زبان کمک شایانی داشته باشد.

کمیت یا کیفیت حضور پدر از نظر مشاور کودک در تهران

هم کمیت و هم کیفیت حضور پدر و حمایتش از خانواده اهمیت دارد منتهی تحقیقات ثابت کردند آن چیزی که در نقش پدر مهم می باشد کمیت حضور پدر نیست بلکه کیفیت حضور او است. کیفیت ارتباط در واقع میزان درگیر شدن فعال پدر در رشد فرزندش است یعنی پدر چقدر ارتباط موثر را با کودکش برقرار می کند. پس پدران اگر به دلیل مشغله کاری وقت کمی دارند می توانند با کیفیت حضور خود باعث برقراری موثر با فرزندانشان بشوند.

نقش پدر از نظر مایکل لِم

روانشناس کودک می گوید که ایشان اعتقاد دارد نقش پدر در خانواده و تربیت فرزند دارای ۳ جزء می باشد:

تعامل و ارتباط مستقیم پدر با فرزند به شکل بازی و تفریح

این موضوع می تواند یکی از کودکان شکل دهد.

دسترس پذیری در قبال فرزند

یعنی هر زمان که کودک به پدر احتیاج دارد، او در دسترس کودک است.

مسئولیت پذیری

یعنی پدر چقدر برای رفاه و آسایش کودک ، زحمت می کشد.

نقش پدر در تربیت کودک

استقلال

یکی از وظایف پدر این است که کاری کند تا روابط چسبنده مادر و کودک ادامه پیدا نکند و کودک فضای بازتری برای کسب تجربه و رشد پیدا و بتواند آن استقلال مورد نیاز خودش را پیدا کند چون پدرها بیشتر از مادرها فرزند خودشان را به پیشرفت دعوت می کنند.

جسمی و بدنی

معمولاً پدرها فرزند خودشان را تشویق می کنند که کارهای خطرناک و عجیب انجام دهد و در موقعیت های ناآشنا قرار بگیرد و خیلی تمایل دارند که با کودکشان بازی های فیزیکی و درگیرانه انجام دهند. این بازی ها کمک می کند که کودک از لحاظ جسمی تحریک شود.

 

پیشرفت

مادران خیلی بیشتر از پدران، فرزند خودشان را همانطور که هست قبول دارند اما پدران دوست دارند که فرزندشان از آن چیزی که هست ، بهتر شود و حتی او را دعوا می کنند. مثلاً پدر در پارک ، کودک اش را زیاد بالا تاب می دهد در حالی که مادر نگران است که مبادا کودکش بیافتد و این نشان می دهد که پدر و مادر متفاوت به کودک اشان نگاه می کنند. در کل مادران روی مراقبت و پدران روی مبارزه و تحرک تاکید دارند. حال هر چقدر بین این دو تعادل ایجاد شود، می تواند به رشد سالم کودک منجر و باعث شود که کودک دچار اعتماد به نفس گردد.

 

مشکلات رفتاری و روانشناختی

تحقیقات در خصوص نقش پدر در خانواده و تربیت فرزند نشان می دهد که حضور فعال و مفید پدر باعث کاهش مشکلات رفتاری و روانشناختی در کودکان می شود. جالب اینجا است که حضور فعال پدر باعث کاهش تنش در دختران هم می شود. مثلاً دختران در دوران قائدگی خودشان اگر رابطه بهتری با پدر خودشان داشته باشند، باعث می شود که درد و تنش کمتری در دوران قائدگی تجربه کنند.

ارتقاء تحصیلی

بعضی از تحقیقات نشان می دهد که با حضور فعال پدر ، ارتقاء تحصیلی نوجوان بهتر خواهد شد.

انتخاب همسر

یکی از مهمترین نقش پدر در خانواده و در تربیت فرزند تاثیراتی که پدر روی انتخاب همسر از جانب فرزندش دارد. این موضوع به خصوص برای دختران بیشتر صدق می کند چون دختران در آینده عشقی خودشان افرادی را انتخاب می کنند که یا شبیه پدرشان باشد و یا کاملاً با پدرشان متفاوت باشد. مثلاً پدر دختر ، معتاد ولی مهربان است. این دختر ۳ انتخاب بیشتر ندارد یا مردی را انتخاب می کندکه مثل پدرش معتاد ولی مهربان است یا اینکه برخلاف پدرش فردی را انتخاب می کند که سیگار هم نکشد ولی اشکال ندارد که بداخلاق باشد. معمولاً کم پیش می آید که دختر فردی را انتخاب کند که مهربان و معتاد نباشد. بنابراین پدران باید نقش خودشان را جدی بگیرند.

نقش پدر در مراحل رشد کودک

نقش پدر در دوران جنینی

نقش پدر در تربیت فرزند در زمینه نحوه رفتار از قبل از تولد شروع می شود که در این نقش ، پدر باید شرایط جسمی و روانی برای همسرش فراهم کند. تا ۵ ماهگی مناسب ترین زمان برای آشنایی اولیه پدر با فرزند است. در این دوره هر روز پدر می تواند چند دقیقه ای با فرزندش صحبت و او را با صدا خطاب کند تا فرزندش به صدای او عادت کند.

 

نقش پدر از بدو تولد تا ۲ سالگی

نقش پدر در تربیت فرزند در این سن برای کودک منبع اعتماد است و کودک برای کسب این منبع که یکی از نیازها است باید از پدر خودش به روش های مختلف مثل ماساژ بدن ، ارتباط چشمی ، صحبت کردن و… محبت را کسب کند. معمولاً کودکان با حرکات دست و پا محبت خودشان را انتقال می دهند. این حرکات باعث رشد حرکتی ، ذهنی و جسمی کودکان می شود. همچنین پدران در تربیت فرزندان در این سن باید به مادران در مراقبت کودک کمک کنند تا آنها با نگهداری کودک راحت تر کنار بیایند.

نقش پدر در مرحله دو تا ۳ سالگی

نقش پدر در تربیت فرزند در این سن برای کودک تکیه گاه عاطفی است. در این سن چون دایره لغات کودک محدود است پدر باید با صحبت های کوتاه و ساده در رشد زبان به کودک کمک کند و باید برای تفریح کودک خودش ، زمان هایی را به او اختصاص دهد. کودک در این سن دنبال استقلال است به همین دلیل ممکن است نه بگوید و… که این طبیعی است.

 

نقش پدر در مرحله ۳ تا ۶ سالگی

در این سن نقش پدر برای کودک منبع همانند سازی است. پسران سعی می کنند در تقلید از پدر رفتارهای مردانه انجام دهند و دختران هم رفتارهای خودشان را در تمایز با رفتارهای پدر سازگار می کنند. همچنین نقش پدر در این سن ، نقش مهمی در تشکیل وجدان و ارزش های اخلاقی برای کودک است. تحقیقات نشان می دهد که بزهکاران و مجرمان در این سن نقش پدر خودشان را کم و یا اصلاً نمی دیدند. پس بی توجهی باعث می شود که کودکان در زمینه ارزش های اخلاقی و اجتماعی ضعیف شوند. در این سن رفتار مردانه بدون مهربانی می تواند الگوی جنسی پدر را خیلی منفی جلوه دهد.

نقش پدر در مرحله ۶ الی ۱۲ سالگی

پدر در این سن برای کودک منبع اقتدار و شجاعت است. تصور کودک در این سن از پدر یک فرد شجاع و قوی است به طوری که تمام رفتارها و گفتارهای پدر برایش با اهمیت است که شاید علتش در زمینه رهبری در خانواده باشد. در این سن پسران از پدر خود مرد بودن ، شوهر بودن و پدر بودن را یاد می گیرند بنابراین اگر همانندسازی درست انجام نشود باعث یکسری مشکلات در آینده خواهد شد. حتی مدت حضور پدر در خانواده و پی گیری که برای مسایل کودک مثل مسایل درسی اش دارد باعث می شود کودک نسبت به مسایل درسی جدی تر شود.

نقش پدر در مرحله ۱۲ الی ۲۰ سالگی ( نوجوانی )

در این مرحله به خصوص پدر با فرزندش دچار مشکل می شود. پدر باید به دنبال برقراری ارتباط با فرزندش باشد و نوجوانش را به مشارکت در امور منزل و امور خودش دعوت کند. در نقش پدر در تربیت فرزندان باید گفت که پدر باید خودش را جای فرزندش بگذارد و از منظر او به قضیه نگاه کند که این یکی از فاکتورهای همدلی است. همچنین کوتاه و مختصر با نوجوان صحبت کند و هر زمان خواست که صحبت کند در مورد مشکلات واقعی حرف بزند نه اینکه در مورد مشکلات گذشته بحث کند.

نکته مهم : گروه نیک مهر آمادگی دارد در این زمینه و موارد دیگر کارگاههای آموزش را برای مدارس ، مهدکودک ها ، ارگان ها و… برگزار نماید و یا به صورت فردی جلسات آموزشی را برای والدین اجرا نماید.

نویسنده : سید مصطفی حسینی ، مدیر گروه روانشناسی و مرکز نوروفیدبک نیک مهر

لطفاً در زیر نظر خود را در خصوص این مقاله بیان و اگر سوالی دارید مطرح نمائید.

این مطلب را به اشتراک بگذارید

شاید این موارد هم برایتان مفید باشد

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *