گروه روانشناسی و علوم اعصاب نیک مهر

انواع توهم و هذیان

سلامت روان یکی از رکن های موفقیت هر جامعه ای است و بنابراین تمام کشورها در این زمینه سعی می کنند با قوانینی که وضع می کنند آسیبی به سلامت روان افراد جامعه اشان وارد نشود چون اگر اینگونه شود مطمئناً هزینه های گزافی را روی دست سران آن کشور خواهد گذاشت. حال در این مقاله سید مصطفی حسینی ( مدیر گروه روانشناسی و علوم اعصاب نیک مهر ) سعی دارد انواع توهم و هذیان را مورد بررسی قرار دهد.

مدت زمان مطالعه : 7 دقیقه , تاریخ انتشار : 1396/08/19

انواع توهم و هذیان

تلفن های تماس

هذیان ( DELUSION )

انواع توهم و هذیان ها در واقع مشکلی است که در محتوای فکر بوجود می آید و با انواع توهم ها متفاوت است. هذیان در اصل باور غلطی است که بر استنباط نادرست شخص از واقعیت بیرونی متکی و علیرغم وجود شواهد یا مدارک عینی و آشکار ناقض ، همچنان حفظ می شود. این یعنی دیگران هر چه شواهد بیاورند باز فرد هذیانی از باور خودش بر نمی گردد. در اصل در هذیان یک باوری در ذهن فرد بوجود می آید که با هیچ منطقی جور در نمی آید و دیگران آن را برگرفته از تخیل فرد هذیانی می دانند.

انواع هذیان

همچنین انواع توهم و هذیان باوری است که سایر اعضای فرهنگ بیمار ، چنین باوری را قبول ندارند مثلاً همه شیعیان امام زمان را قبول دارند و بنابراین باور به امام زمان نمی تواند هذیان باشد ولی اگر فردی بگوید که دیشب امام زمان خانه ما آمد و با هم شام خوردیم و بعد کلی در مورد مسایل مختلف صحبت کردیم و … این همان تفکر هذیانی است که در آن فرد پریشانگویی دارد و مطالبی را عنوان می کند که خارج از فرهنگ و باور عمومی است. لازم به ذکر است که فرد هذیانی به تمام باورها و گفته هایی که می گوید باور دارد و آن را عین واقعیت می داند در صورتی که فردی که دروغگو است می داند افکاری که بیان می کند خارج از واقعیت می باشد.

انواع اختلالات هذیان

انواع اختلالات هذیانی در دسته انواع توهم و هذیان عبارتند از :

هذیان خودبزرگ بینی

فرد در این هذیان که از انواع توهم و هذیان است این باور غلط را دارد که دارای توانمندی هایی است که هیچکس دیگر ندارد مثلاً او می گوید که توانایی این را دارد که با تمامی حیوانات حرف بزند و بداند که آنها چه می گویند. البته این موضوع با خودبزرگ بینی افراد خودشیفته متفاوت است.

هذیان کنترل

شخص در این هذیان که از انواع توهم و هذیان است ، باور دارد که توسط نیروهای خارجی تحت کنترل است مثلاً فرد در این هذیان می گوید دائم توسط جاسوس های خارجی و داخلی مورد کنترل قرار می گیرد و بنابراین اختیاری از خودش ندارد.

اختلال هذیان گزند و آسیب

شخصی که دارای هذیان گزند و آسیب می باشد که از انواع توهم و هذیان است ، باوری دارد که افرادی می خواهند او را نابود کنند مثلاً فرد هذیانی می گوید همه زنها به خاطر اینکه به او حسودی می کنند خواهان آسیب رساندن به او هستند.

هذیان فقر

در هذیان فقر که از انواع توهم و هذیان است فرد باور دارد هر چه سرمایه دارد را از دست داده است مثلاً فرد هذیانی می گوید که تمام پولهایش در بورس را از دست داده در حالی که اصلاً او در بورس سرمایه گذاری نکرده است. البته این موضوع در مورد افراد کمال گرای منفی متفاوت است.

هذیان انتساب

فرد در این نوع هذیان که از انواع توهم و هذیان است هر چیزی را به خودش نسبت می دهد مثلاً مجری تلویزیون در حال صحبت کردن در خصوص مسایل مختلف است ولی فرد هذیانی آن را به خودش نسبت می دهد و می گوید که در مورد او دارد صحبت می کند.

هذیان خود مُقصربینی

فرد در این نوع هذیان که از انواع توهم و هذیان است هر اتفاقی که می افتد، خودش را مُقصر می داند مثلاً یکی از بستگان فرد هذیانی فوت می کند و حال این فرد می گوید که تقصیر او بوده که فلانی فوت کرده چون در فلان روز فرد فوت شده به او گفته که چرا به او سرنمی زند و او را تنها نگذارد.

هذیان نیست گرایی

در این هذیان که از انواع توهم و هذیان است فرد باور دارد به پوچ گرایی مطلق رسیده است که با باورهایی که در دوران سالمندی ( پیشگیری از آلزایمر در سالمندی ) در این زمینه وجود دارد متفاوت است. معمولاً فرد هذیانی ممکن است چند مورد از این هذیانها را با هم داشته باشد اما آنچه مهم است این است که دیگران نباید با بیمار هذیانی چالش کنند چون از این چالش نتیجه ای نخواهند گرفت. همچنین دیگران نباید حرف فرد هذیانی را تائید و یا انکار کنند بلکه باید او را برای درمان به مراکز درمانی ببرند.

به طور کل انواع توهم و هذیان که چندین مورد است از نظر عواطف و احساسات به دو نوع کلی هماهنگ با خُلق و ناهماهنگ با خُلق تقسیم می شوند.

انواع اختلالات توهم ( ILLUSION )

توهم در واقع ادراک حسی کاذب در غیاب تحریک بیرونی مرتبط با اندام حسی مربوطه است. این یعنی فرد در غیاب یک محرک بیرونی سوء تعبیر ادراکی دارد پس انواع توهم و هذیان با هم متفاوت هستند. مثلاً بیمار متوهم می گوید که اشباحی را روی تنه درخت می بیند در حالی که آن مواردی که بیمار متوهم در خیال اش در حال دیدنش است پوسته درخت می باشد. توهم هم مثل هذیان در صورتی است که فرد به آن اعتقاد دارد و حرف و شواهد دیگران را در این زمینه نامعتبر می داند.

توهم بویایی

در توهم بویایی که از انواع توهم و هذیان است فرد متوهم این سوء تعبیر را دارد که مثلاً از غذایی که دارد می خورد از درونش بوهای شیطانی بیرون می آید در حالی که همه اذعان دارند که فقط بوی همان غذاست که احساس می شود.

توهم چشایی

از دیگر انواع توهم و هذیان می توان به توهم چشایی اشاره کرد. در توهم چشایی مثلاً فرد این توهم را دارد که آب اناری که می خورد در واقع مزه خون انسان ها را دارد.

توهم بینایی

در توهم بینایی فرد متوهم مثلاً لکه روی دیوار را به شکل سوسکی می بیند که در حال راه رفتن روی دیوار است.

توهم لامسه

در توهم لامسه فرد متوهم مثلاً این توهم را دارد که روی پوستش جانوران بسیار ریزی در حال حرکت هستند و او را اذیت می کنند.

توهم شنیداری

در توهم شنوایی که از انواع توهم و هذیان است ، فرد متوهم مثلاً این توهم را دارد که صداهایی ماورایی می شنود که دارند با او صحبت می کنند. توهم هم مثل هذیان به دو نوع توهم هماهنگ با خُلق ( Mood- Congruent Hallucination ) و ناهماهنگ با خُلق ( Mood- Incongruent Hallucination) تقسیم می شود. پس از این نظر انواع توهم و هذیان شبیه هم هستند.

نویسنده : سید مصطفی حسینی ، مدیر گروه روانشناسی و مرکز نوروفیدبک نیک مهر

لطفاً در زیر نظر خود را در خصوص این مقاله بیان و اگر سوالی دارید مطرح نمائید.

این مطلب را به اشتراک بگذارید

شاید این موارد هم برایتان مفید باشد

8 دیدگاه. دیدگاه جدید بگذارید

  • انواع توهم و هذیان
    عنبر نساء
    8 مهر 1402 10:42 ب.ظ

    سلام.
    من بیشتر وقتا مطمئنم شترمرغم و با یه خر بنفش ازدواج کردم و صاحب دوتا بچه( اردک نارنجی-و- جوجه تیغی زرد پشمالو) هستم. و هرچی این واقعیات رو به خاله خرسه که خواهر ننم است میگم باور نمیکنه.

    پاسخ
  • سلام و خسته نباشید‌
    اینکه تو حالت بختک توهم اینکه یکی داشت منو میزد با قیافه دوستم و بعد اینکه از حالت بختک رها شدم اون نقطه ای ک در توهم میزدن واقعا درد داشت در واقعیت
    چنین چیزی ممکنه؟
    لطفا کمکم کنین

    پاسخ
    • انواع توهم و هذیان
      سید مصطفی حسینی
      14 اسفند 1401 9:01 ق.ظ

      سلام و وقتتون بخیر چیزی بنام بختک وجود ندارد و این یک مسئله فیزیولوژی است

      پاسخ
  • لطفاً انگلیسی توهم را درست کنید میشود hallucinationممنون

    پاسخ
  • سلام و وقت بخیر
    یک سوال داشتم که امیدوارم جوابشو اینجا پیداکنم .
    من در کودکی در تب یک کلیپ ذهنی وحشناک به زعم خودم دیدم که بعد از آن در تب های بعدی اثراتی از آن کلیپ باعث اذیتم میشود و همچنین نسبت به تب بسیار آسیب پذیر و کم طاقت شدم سریع تخیلات مختلف که همگی شاید ساده ولی برای من اذیت کننده است میبینم .
    البته این روند با افزایش سن کیفیتش کمتر شده ولی پیوستگی خودش از دست نداده .

    اولین تبی که ازش نام بردم حدود ۷تا ۸سالگیم بوده و تا الان ۴۰سال خدابهم عمر داده .
    کیفیت رویایی که عرض کردم بدین صورت است که اول گلوله هایی بزرگ در حال غلطیدن هستند و من بهشون کاری ندارم ولی ناگهان با تند شدن حرکت آنها خودم را در سرازیری میبینم که این گلوله ها بالا و من پایین درحال دویدن هستم .

    البته ناگفته نماند خوابهای پرت شدن از ارتفاع و یا دشمن هراسی و یا پرواز و ..میبینم ولی با فاصله و به ندرت ،اما پایه تب های من این کابوس است .

    همونجور که گفتم درتبهای پایین تر هم در حالت استراحت قبل از خواب کامل انواع توهمات به دید دیگران ساده ولی به دید خودم درآن لحظه آزار دهنده میبینم.
    برای مثال
    چند شب پیش کرونا اومیکرون گرفته بودم حدود سه شب بعد اذان مغرب تا اذان صبح تب میکردم که اگر استامینفون مصرف نمیکردم این کابوسها به سراغ من بیدار می آمد؛ مثل اینکه مشغول بازکردن کارتن های بی سروته ای بودم که چون استخوان درد داشتم و ناخوداگاه پایم را از درد تکان میدادم در توهم یک فعالیتی نا مشخص با این کارتن ها میکردم از درونش چیزهایی را برمیداشتم بعنوان محصول عملکردم درکناری میچیدم ؛ همزمان تا چشمامو باز میکردم با خودم میگفتم چه کار احمقانه ای میکردم و اصلا از درون کارتن سرو ته باز من چی برمیداشتم و مجدد که سعی میکردم بخوابم درهمان ثانیه و قبل از خواب دوباره مشغول کارتن ها و به تبع حرکت پاهام ازدرد فعالیت هایی از این قبیل میشدم و مجدد میگفتم خدایا بازم دارم هذیان میبینم و باز همان آش و همان کاسه .
    در این شرایط مجبورم یا نخوابم !
    یا سریع خودم را به مسکن ببندم تا در روز لحظاتی را بخوابم بدور از تب هرچند اندک و به تبع ان هذیان یا توهمات .

    از نکات جالب کابوس کودکی بنده
    به وجود آمدن چیزی شبیه مزه یا بو در مغزم است (بنده اینطور فکر میکنم) که اگر در موقعیت غیر تب تصور آن کابوس را خودم عمدا انجام دهم ، آن حس بوجود می آید و من مثل الان سعی میکنم تصویر سازی ذهنی نکنم و صرفا بیان کنم چون همانطور که گفتم با شروع تصویر سازی ذهنی اون بو یا مزه یا حس در درونم ایجاد میشه ‌.

    پاسخ
    • انواع توهم و هذیان
      سید مصطفی حسینی
      29 بهمن 1400 7:47 ق.ظ

      سلام و وقتتون بخیر، معمولاً در زمان هایی که ما تب می کنیم یا داروی بیهوشی به ما می زنند و بعد ما هوشیار می شویم این حالت ها ممکن است دچارش شویم و این موضوع با اختلال توهم و هذیان فرق می کند چون این آیتم ها موقعیتی است. شما برای رفع این موضوع باید از جلسات روانشناسی با رویکرد روان تحلیلی استفاده کنید که خاطرات دوران کودکی که شکل گرفته را از بین ببرد تا دیگر در زمان تب به این کابوس ها دچار نشوید.

      پاسخ

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

Fill out this field
Fill out this field
لطفاً یک نشانی ایمیل معتبر بنویسید.