گروه روانشناسی و علوم اعصاب نیک مهر

پیشگیری از اعتیاد

امروزه اعتیاد یکی از معضلات خانواده هاست و آموزش راه های پیشگیری از اعتیاد به خصوص پیشگیری از اعتیاد در مدارس و خانواده نسبت به قبل بیشتر احساس می شود. در این مقاله سید مصطفی حسینی ( مدیر گروه روانشناسی و علوم اعصاب نیک مهر ) سعی دارد راه های جلوگیری از اعتیاد را در مقاطع مختلف سنی به صورت خلاصه مورد بررسی قرار داده و در ادامه روش های درمان اعتیاد و کارگاه پیشگیری از اعتیاد را در گروه نیک مهر توضیح دهد.

مدت زمان مطالعه : 7 دقیقه , تاریخ انتشار : 1396/10/07

پیشگیری از اعتیاد

راههای پیشگیری از اعتیاد در خانواده

والدین باید در مقاطع مختلف سنی ، نکاتی را در خصوص پیشگیری از اعتیاد در فرزندانشان انجام دهند که در این مقاله به صورت خلاصه شده بیان خواهد شد.

پیش دبستانی

وقت گذاشتن

والدین باید اوقاتی را برای توجه کامل به کودک مشخص کنند که با هم بازی کنند ، کتاب بخوانند و… تا بدین وسیله به بنیاد قوی اعتماد و محبت بین خودشان کمک کنند. این یکی از مهمترین راه های جلوگیری از اعتیاد می باشد.

اجرای قوانین

والدین باید کودک را به اجرای قوانین و اصول تشویق کنند مثل کمک در غذا پختن ، بازی های ساده مثل منچ و مار و پله و… ساختن برج با بلوک های کوچک که در این بازی کودک یاد بگیرد که می تواند بر موقعیت های ناکام کننده چیره شود.

آموزش

والدین باید به کودکان خود یاد دهند در محیط خانه مواد سمی هم وجود دارد مثل پودر رختشویی ، استون و… که باید از آنها دوری کرد. با این عمل کودک با بعضی از موارد ممنوعه در زندگی آشنا می شود. این موضوع در کارگاه پیشگیری از اعتیاد مورد بررسی بیشتر قرار می گیرد.

پیشگیری از اعتیاد

مصرف دارو

والدین باید به کودک خود آموزش دهند که سر خود دارو مصرف نکند چون عوارض دارد.

نیاز به غذا

یکی از راه های پیشگیری از اعتیاد در خانه این است که والدین باید نیاز به غذا را برای کودک توضیح دهند.

ارتباطات اجتماعی

والدین باید اصول اولیه ارتباط اجتماعی را بیاموزید مثل اینکه حقیقت را بگوید ، مهربان باشد و… این موضوع در راه های جلوگیری از اعتیاد مهم است.

نگرش های کودک

به کودکان ۳ الی ۴ ساله نمی توان مفاهیم پیچیده مواد مخدر را یاد داد ولی می توان نحوه تصمیم گیری و مشکل گشایی که بعدها سبب اجتناب از مصرف مواد می شود را یاد داد. والدین با استفاده از این روش به کودک خود یاد می دهند که بین عقاید و ایده هایی که برای آنها قابل قبول است یکی را انتخاب کند. همچنین والدین باید از طریق عملی و مشاهده ای مهارت تصمیم گیری را یاد دهند مثلاً به فرزند خود بگویند بین این لباس و فلان لباس کدام را دوست دارد که بپوشد؟

مهد کودک تا سوم دبستان

احساس به خود

کودکان ۵ تا ۹ ساله معمولاً احساس خوبی راجع به خود دارند. کودک در این سن دنیا را همان گونه می بیند که می خواهد ، نه به صورت واقعی که این موضوع یکی از راه های پیشگیری از اعتیاد در مدارس هم است.

اعتماد داشتن

کودکان در این سن باور دارند تصمیم هایی که بزرگسالان برای آنها می گیرند درست است بنابراین والدین باید به آنها کمک کنند که به چه کسی می توانند اعتماد داشته باشند که این موضوع یکی از راه های جلوگیری از اعتیاد است

قوانین

والدین باید قوانین رانندگی و مدرسه را توضیح تا کودک درک کاملی از قوانین داشته باشد. این موضوع در کارگاه پیشگیری از اعتیاد به طور کامل توضیح داده می شود.

مسایل بهداشتی

والدین باید در مورد مسایل بهداشتی که کودک باید رعایت کند ، توضیح دهند مثل شستن دست ها ، مسواک زدن و… و از این طریق مواردی که سلامتی را به خطر می اندازد مورد مقایسه قرار دهند.

پیشگیری از اعتیاد

تبلیغات تلویزیونی

والدین باید به کودکان آموزش دهند که هر تبلیغی درست نیست و تبلیغات تلویزیونی را مثال بزنند که سعی در ترغیب خرید محصولاتشان دارند. این موضوع مهمی در راههای پیشگیری از اعتیاد است.

تفاوت بین داروها

یکی از راههای پیشگیری از اعتیاد در خانواده این است که والدین باید درباره بیماری ها و داروهایی که کودک می شناسند صحبت کنند تا آنها تفاوت بین داروهای مجاز و غیر مجاز را بدانند.

آموزش

فرزندان تا پایان کلاس سوم باید درک کنند که مواد مخدر چیست و چرا غیر مجاز است؟ شکل آنها چگونه است؟ تفاوت بین مواد مخدر چیست؟ داروهایی که پزشک تجویز نکرده ، خطرناک است. اهمیت از اشیاء و بسته های ناشناخته چیست؟ کدام فرد قابل اعتماد است؟ چرا ورزش اهمیت دارد؟ لازم به ذکر است که بحث درباره مواد مخدر باید مربوط به افراد و رویدادهایی باشد که کودک آنها را می شناسد.

راههای پیشگیری از اعتیاد در خانواده

آموزش نه گفتن

والدین باید روش نه گفتن و مهارت جرات ورزی را با فرزند خود تمرین کنند. این روش در کارگاه پیشگیری از اعتیاد آموزش داده می شود.

کلاس چهارم تا اول راهنمایی

کلاس دوم راهنمایی تا اول دبیرستان

در اوایل دوره نوجوانی ، کودکان ، گذشته و دوستی های قدیمی را پشت سر می گذارند و در این هنگام ، روش تصمیم گیری و حل مسئله ای که فرا گرفته اند ، می تواند برایشان کارآمد و کمک کننده باشد. آنها در این سن متوجه می شوند هر رفتار دارای پیامد ویژه ای است و می دانند چگونه رفتار آنها بر روی دیگران اثر خواهد گذاشت. این مورد در کارگاه پیشگیری از اعتیاد توضیح داده خواهد شد.

خودانگاره

این کودکان گاهی اوقات ، خود انگاره لغزنده ای دارند و خود را خوب نمی بینند که داشتن یک الگوی خوب بزرگسال در این مواقع بسیار با اهمیت است. والدین باید به فرزند خود کمک کنند با داشتن ظاهری خوب و احساس سلامتی ، خودانگاره مثبتی را در خود افزایش دهند. این موضوع مهمی در راههای پیشگیری از اعتیاد در نوجوان است

عوارض مواد

به دلیل اینکه دانش آموزان سال اول دبیرستان زیاد به وضعیت ظاهری خود اهمیت می دهند بهتر است برای اثر بخشی بهتر به جای اینکه والدین بگویند سیگار سبب سرطان حنجره می شود درباره تنفس بد ، خرابی و سیاه شدن دندان ها ، انگشتان و سوخته شدن لباس صحبت کنند. این موضوع مهمی برای راههای جلوگیری از اعتیاد در نوجوان است.

همسالان

در این سنین والدین باید تاثیر قدرتمند همسالان را به وسیله تاثیر والدین خنثی کنند. برای این کار بهتر است والدین دوستان فرزند خود و والدین آنها را بشناسند و با آنها ملاقات داشته باشند. همچنین مقرراتی را درباره منع رفت و آمد تا دیر وقت و اجازه شرکت در مهمانی ها و… وضع کنند که همگی در کارگاه پیشگیری از اعتیاد آموزش داده می شود.

کنترل کردن

والدین باید محل هایی که فرزند آنها به آنجا رفت و آمد می کند را شناسایی کنند. مثلاً اگر فرزند آنها به سینما رفته، بدانند کدام فیلم و کدام سینما رفته است. تغییر برنامه نظیر ملاقات یک دوست جدید یا رفتن به سینمای دیگر مجاز نیست و باید از قبل با والدین هماهنگ شود. این موضوع در راه های جلوگیری از اعتیاد مورد بررسی قرار می گیرد.

تمرین روش نه گفتن

در این سنین والدین باید نحوه روش های نه گفتن را با شبیه سازی به فرزندشان آموزش دهند که در کارگاه پیشگیری از اعتیاد آموزش داده خواهد شد.

صحبت کردن

والدین باید به گذران اوقات خصوصی با فرزند خود و صحبت راجع به چیزهایی که در زندگی او اهمیت دارد، ادامه دهند که موضوع مهمی در راههای پیشگیری از اعتیاد در مدارس و خانواده است.

قوانین خانه

والدین باید به طور دوره ای قوانین خانه را مرور و متناسب با موقعیت ، آنها را تکمیل کنند. که در کارگاه پیشگیری از اعتیاد آموزش داده می شود.

کارگاه پیشگیری از اعتیاد

کلاس دوم تا چهارم دبیرستان

درک واقع بینانه

در کلاس دوم تا چهارم دبیرستان کودکان گروه مدارتر می شوند و درک واقع بینانه تری از بزرگسالان دارند.

تاثیرات مصرف مواد

یکی از راههای پیشگیری از اعتیاد این است که والدین در این سن می توانند روی تاثیرات بالقوه طولانی مدت مواد مخدر تاکید کنند نظیر فرصت های ورود به دانشگاه ، شغل ، تاثیر گذاری بر خواهران و برادران کوچکتر و… همچنین والدین می توانند درباره اینکه چگونه مواد می تواند زندگی آنها را تهدید کند ، صحبت کنند. در ضمن والدین باید درباره آینده با فرزند خود صحبت کنند.

شرکت در گروهها

والدین باید فرزند خود را تشویق کنند که در جمعیت ها و تشکل های پیشگیری از مصرف مواد مخدر شرکت و در باشگاههای ورزشی و آموزشی و… عضو شوند.

پیشگیری از اعتیاد

همکاری با والدین دیگر

والدین باید با والدین دیگر همکاری کنند و در این زمینه گروههایی را تشکیل دهند.

اطلاعات در مورد مواد جدید

والدین باید سعی کنند از جدیدترین مواد اعتیادی که رایج شده مطلع باشند. امروزه مواد صنعتی جدید روز به روز وارد بازار می شود که آگاهی در این زمینه می تواند کمک کننده باشد و موضوع مهمی در راه های پیشگیری از اعتیاد در خانواده است.

 نوجوانی

دلایل مختلفی را برای مصرف مواد دخانی و اعتیادی در بین نوجوانان عنوان می کند که از اهم این موارد می توان به این موارد اشاره کرد: تحصیلات کم ، رفتار خشونت گرایانه ، تاثیر پذیری و فشار بیش از اندازه گروه همسالان، عدم حمایت والدین و استفاده از راهنمایی آنان ، مشکلات رفتاری در دوران کودکی ، کنجکاوی ، ناامنی ، بی حوصلگی ، فرار از مشکلات ، مقاومت در برابر اقتدار، عدم وجود ارزش های مناسب ، عدم اطلاعات کافی ، مشکلات جسمانی یا عاطفی، تحریک برای افزایش انرژی جسمانی و الگوبرداری که همگی موضوعات مهمی در راه های پیشگیری از اعتیاد در مدارس و خانواده می باشد.

راهکارهای پیشگیری از اعتیاد در نوجوان

برای پیشگیری از اعتیاد در نوجوانان و در مدارس و خانواده ها و اولیای مدرسه می توانند موارد زیر را انجام دهند.

آموزش ارزش ها

والدین می توانند ارزش های اجتماعی ، خانوادگی ، مذهبی را از همان اوایل کودکی به فرزندشان آموزش دهند تا در نوجوانی این ارزش ها جزئی از هویتشان شود. این یکی از بهترین شیوه های پیشگیری از اعتیاد در نوجوانان است. راههای انتقال ارزش ها به کودک این موارد می باشد:

رفتار والدین

فرزندان ، رفتار والدین را تقلید می کنند ( فرزندان افراد سیگاری ، به احتمال زیاد سیگاری می شوند). فرزند نباید در مصرف سیگار یا مشروب والدین ، نقش داشته باشد مثلاً سیگار برایشان تهیه کند و… که موضوع مهمی در راه های پیشگیری از اعتیاد در خانواده و مدارس می باشد.

 

درک کردن

برای انتقال ارزش ها مطمئن شوند فرزندشان ارزش های خانوادگی را به درستی درک کرده است مثلاً سر سفره والدین می پرسند: “اگر هنگام ترک سینما پولی از جیب فرد روبروی ات افتاد باید چه کار می کنی؟”. این موضوع در راههای پیشگیری از اعتیاد در مدارس هم مهم می باشد.

 

تعارض و دوگانگی

والدین برای انتقال ارزش ها باید مواظب تعارض و دوگانگی بین صحبت ها و رفتارهای خود باشند مثلاً تلفن زنگ بزند و آنها به کودکشان بگویند که خانه نیستند.

واضح و شفاف

والدین باید این ارزش ها را خیلی واضح و روشن به آنها بیان کنند که در کارگاه پیشگیری از اعتیاد در نوجوانان این موضوع آموزش داده می شود.

 

وضع قوانین

در راستای راههای پیشگیری از اعتیاد در فرزندان ، والدین باید قوانین مصرف مواد مخدر را وضع و بر اجرای آن نظارت و دلیل این قوانین را بیان و نتایج نقض آن را توضیح دهند.

پرهیز از تهدیدهای غیر واقعی

مثلاً اینکه اگه پدرت بیاد تو را خواهد کُشت و…

از واقعیت ها آگاه باشید

والدین مطلع ، قابلیت شناسایی دقیق تر مشکلات مربوط به نشانگان مصرف مواد را خواهند داشت. این موضوع مهمی در راه های پیشگیری از اعتیاد در خانواده و مدارس می باشد.

کمک از اولیاء مدرسه

والدین باید از اولیاء مدرسه فرزندشان بخواهند که راههای پیشگیری از اعتیاد در فرزندان را در برنامه های آموزشی خود داشته باشند.

نحوه صحبت ، گوش دادن و ارتباط با فرزندان

بالا بردن اعتماد به نفس و آموزش جرات آموزی و قاطع بودن

یکی از مواردی که خیلی کمک می کند تا والدین در راستای شیوه های پیشگیری از اعتیاد در فرزندان موفق باشند این است که اعتماد به نفس کودک اشان را بالا ببرند. هر چقدر فرد اعتماد به نفس اش بیشتر باشد مطمئناً می تواند در قبال دیگران مهارت نه گفتن را به کار ببرد و خواسته و نیازش را بیان کند.
یکی از راههای بالا بردن اعتماد به نفس کودک و فرزند این است که کارهای مثبت کودک مورد تائید و تشویق قرار بگیرد مثلاً عجب دستخط خوبی داری که این باعث تقویت مثبت در کودک و بالا رفتن اعتماد به نفس کودک می شود. البته ذکر این نکته لازم است که افراط در هر چیزی می تواند نتیجه معکوس به بار آورد. بنابراین در این امر نباید افراط کرد و همه کارهای بد و خوب کودک را مورد تشویق قرار داد چون اینگونه باعث می شود که از اعتماد به نفس زیادی به سمت مواد مخدر و محرک کشیده شود. این موارد در کارگاه پیشگیری از اعتیاد آموزش داده می شود.

روش درمان اعتیاد و برگزاری کارگاه در گروه نیک مهر

رابتدا مراجع برای درمان اعتیاد به گروه روانشناسی و علوم اعصاب نیک مهر مراجعه و یک جلسه روان درمانی را با سید مصطفی حسینی ( مدیر گروه روانشناسی و علوم اعصاب نیک مهر ) برگزار می کند و در آن جلسه ، مراجع مورد ارزیابی دقیق قرار می گیرد و سپس یک جلسه نقشه مغزی توسط دکتر نیما گنجی ( عضو هیئت علمی جهاد دانشگاهی علوم پزشکی شهید بهشتی و بنیانگذار واقعی لورتا نوروفیدبک در ایران ) انجام می دهد که در آن جلسه نواحی مغزی که توسط مواد دچار مشکل شده ، مورد بررسی قرار می گیرد و حال بر آن مبنا و با یکسری دستگاههای نوروساینس از جمله نوروفیدبک یا لورتا نوروفیدبک ( پیشرفته تر از نوروفیدبک ) و…. نقاط مغزی که به اصطلاح بد عمل می کند را طی یکسری جلسات بهبود می دهد و حال وقتی فرمانده بدن درست کار کند مطمئناً رفتارهای مراجع در کنار جلسات روان درمانی ، سالم خواهد شد.

نکته : گروه روانشناسی و علوم اعصاب نیک مهر آمادگی دارد در راستای شیوه های پیشگیری از اعتیاد در فرزندان ، کارگاههای آموزشی اعتیاد را در این زمینه برای مدارس ، ادرارات و سازمان ها و…. انجام دهد. برای دیدن موفقیت های درمانی گروه نیک مهر به صفحه اینستاگرام یا بخش ویدئوها مراجعه کنید.

نویسنده : سید مصطفی حسینی ، مدیر گروه روانشناسی و مرکز نوروفیدبک نیک مهر

لطفاً در زیر نظر خود را در خصوص این مقاله بیان و اگر سوالی دارید مطرح نمائید.

این مطلب را به اشتراک بگذارید

شاید این موارد هم برایتان مفید باشد

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

Fill out this field
Fill out this field
لطفاً یک نشانی ایمیل معتبر بنویسید.