گروه روانشناسی و علوم اعصاب نیک مهر

علائم خودکشی

ریشه اکثر انواع و علل خودکشی در افسردگی می باشد. این یعنی فرد بر مبنای ناامیدی که دارد دست به خودکشی می زند تا از این زندگی خلاص شود. در این مقاله سید مصطفی حسینی ( مدیر گروه نیک مهر ) و دکتر مریم زادبر ( مسئول فنی گروه نیک مهر ) و سودابه خاکپور ( مشاوره خودکشی کودک و نوجوان ) که هر کدام یکی از دکتر خوب برای جلوگیری از خودکشی می باشند ، سعی دارند به سوالات خودکشی چیست ؟ علائم خودکشی ، چه کسانی خودکشی می کنند ؟ دلایل خودکشی نوجوانان چیست ؟ را پاسخ دهند و در ادامه راههای جلوگیری از خودکشی را بیان کنند.

مدت زمان مطالعه : 8 دقیقه , تاریخ انتشار : 1398/07/02

انواع و علل خودکشی

شیوع خودکشی

قبل از بررسی اینکه خودکشی چیست باید بدانیم که خودکشی در جهان رنجی بین ۱۰ تا ۳۰ نفر در ۱۰۰ هزار نفر است. حال این آمار در کشور ایران حدوداً ۵ تا ۶ نفر در ۱۰۰ هزار نفر می باشد. همچنین تعداد اقدام به خودکشی به خودکشی موفق ۱۰ به ۱ است یعنی از هر ۱۰ نفر یک نفر واقعاً می میرد. در کل جهان به صورت کلی در جواب سوال اینکه چه کسانی خودکشی می کنند باید گفت که خودکشی در گروه افراد مسن بیشتر از گروه جوانتر است و در آمریکا و در مردان ۶۰ درصد نوع خودکشی ها با اسلحه و بعد از آن حلق آویز کردن است ولی در زنان مسموم کردن شایع ترین نوع خودکشی است و بعد از آن استفاده از اسلحه می باشد. ۶۰ الی ۷۰ درصد علل خودکشی تشخیص اختلال خُلقی مثل افسردگی و مابقی تشخیص اسکیزوفرنی ، سوء مصرف مواد و…. می گیرند. درمان خودکشی و مشاوره خودکشی می بایست خیلی سریع توسط دکتر خوب برای جلوگیری از خودکشی صورت گیرد.

 

خودکشی چیست و انواع خودکشی

هر عملی که به قصد آسیب رساندن یا مرگ خود فرد انجام شود، خودکشی نام دارد. بین خودکشی ، رفتار خودکشی ، افکار خودکشی ، ژست خودکشی و تهدید به خودکشی تفاوت وجود دارد که این موضوع در دلایل خودکشی نوجوانان و بزرگسالان مهم است. در افکار خودکشی ، فرد به خودکشی فکر می کند مثلاً می گوید: ”خوش به حال آنهایی که مُردند ، چقدر خوب است که آدم بمیرد و از این زندگی راحت شود”. در رفتار خودکشی فرد کارهایی انجام می دهد که خود را در معرض خطر قرار دهد مثلاً در ساعات کم ترافیک از وسط اتوبان رَد می شود. در ژست خودکشی ، فرد به خودش آسیب می رساند ولی خودکشی نمی کند مثلاً قرص می خورد تا به کبدش آسیب برساند. تهدید به خودکشی زمانی است که فرد تهدید کرده ولی اقدامی انجام نمی دهد.

 

انواع و علل خودکشی

انواع خودکشی از نظر دورکیم

از نظر دورکیم (جامعه شناس ) به طور کل خودکشی به انواع متفاوتی تقسیم می شود که باید در مشاوره خودکشی و برای جلوگیری از خودکشی مورد بررسی قرار بگیرند. این موارد عبارتند از:

 

خودکشی فرد گرایانه

اگر فردی به نوعی کم در جامعه مذهبی ، سیاسی ، خانوادگی و اجتماعی خود حل باشد بیشتر دچار خودکشی می شود برای همین یهودی ها برای این کمتر خودشان را می کشند چون خیلی در جامعه خودشان دخیل هستند و ربطی به مذهب دین یهود ندارد. در این نوع خودکشی ، فرد با خانوده اش نیست و در جامعه و… تک افتاده است. این موضوع در پیشگیری از خودکشی مهم است.

خودکشی جمع گرایانه

در سوال اینکه چه کسانی خودکشی می کنند ، دورکیم فهمید که خودکشی در نظامی ها بیشتر است و هر چقدر فرد نظامی کارکشته تر و مدال بیشتر داشته باشد، بیشتر خودکشی می کند. او معتقد است در بعضی از فرهنگ ها افراد در آستانه سالمندی ، بیوه زنان بعد از فوت همسرشان، پیروان یک فرقه و گروه بعد از فوت رهبرشان، خودکشی می کنند. او می گوید این خودکشی ها به این دلیل است که فرد خیلی به گروه نزدیک است نه اینکه از گروهش دور افتاده باشد. این یعنی در اصل فرد خیلی تعلق خاطر به گروه و… دارد که بعد از مردن آنها نمی تواند زنده بماند.

 

خودکشی آنومیک

دورکیم متوجه شد از علل خودکشی این است که وقتی شرایط اجتماعی دچار تلاطم شود و یک دفعه ثروت یا فقر ایجاد شود مردم در این دوره ها هم بیشتر خودکشی می کنند چون در این دوره ها ارزش ها رنگ می بازند. دور کیم می گوید نظامی که سلسله مراتبش به هم خورده و هر کسی جای خودش نیست و ارزش ها به هم ریخته است، افراد دچار سردرگمی می شوند و خودکشی می کنند. این یکی از دلایل خودکشی نوجوانان و بزرگسالان است چون در این جوامع فرد نمی داند چه کسی آدم درستی است و چه کسی ناسالم است.

 

خودکشی قضا و قدرگونه

در این خودکشی برعکس آیتم قبلی ، جامعه خیلی صاحب دارد و خیلی کنترل دقیق می کند بنابراین فرد احساس می کند نمی تواند دیگر تکان بخورد و اصلاً احساس آزادی نمی کند و به این نتیجه می رسد که محال است از طبقه خودش بالاتر بیاید یا… این موضوع در جوامع بسته و سنتی اتفاق می افتد مثلاً زنی که آرزو دارد مهندس مکانیک شود ولی در جامعه یا خانواده به او اجازه نمی دهد. این موضوع در پیشگیری از خودکشی خیلی مهم است.

چه کسانی خودکشی می کنند ( دلایل خودکشی نوجوانان و بزرگسالان )

بیماری های روانپزشکی و اختلالات خلقی

بیماری های روانپزشکی از جمله اسکیزوفرنی ، پارانوئید ، افسردگی ، اضطراب و… احتمال خودکشی را زیادتر می کند. لازم به ذکر است که زنان از اینکه نقش بیمار روانی را بپذیرند کمتر ابا دارند در حالی که مردان اینگونه نیستند و همچنین زنان برای درمان افسردگی بیشتر مراجع می کنند در حالی که مردان می گویند باید بیشتر مقاومت کنند. پس در کل اگر فردی دارای علائم و نشانه های افسردگی ، اضطراب و… است باید زودتر برای درمان خودکشی و یا جلوگیری از خودکشی اقدام کند.

رنگ پوست

خودکشی و خودزنی در سفیدپوستان بیشتر از سیاه پوستان است که علت اصلی آن مشخص نیست.

اختلالات شخصیت

در اختلالات شخصیت از جمله شخصیت مرزی ، نمایشی و… احتمال خودکشی زیادتر است که این موضوع یکی از دلایل خودکشی نوجوانان و جوانان است.

 

اقدام قبلی خودکشی

اقدام قبلی خودکشی پیش بینی کننده قوی برای خودکشی بعدی است. آرون تی بک می گوید هر چقدر خودکشی قبلی شدیدتر باشد امکان خودکشی جدید را بیشتر می کند. معمولاً ۷۰ درصد افرادی که خودکشی کردند هیچ گاه خودکشی قبلی نداشتند. این موضوع برای والدین مهم است و بر این مبنا باید در خصوص نوجوانشان گوش بزنگ باشند.

 

اختلال کنترل تکانه

بعضی از افراد وقتی به اصطلاح آمپرشان بالا می زند یکدفعه خودکشی می کنند. اقدام خودکشی در زنان نسبت به مردان تکانه ای تر است. این یعنی زنان آنی تصمیم می گیرند در حالی که مردان اینگونه نیستند که تماماً توسط مشاوره خودکشی بررسی می شود.

 

سابقه خانوادگی

از علل خودکشی می توان به سابقه خانوادگی شخص اشاره داشت. افرادی که والدین یا اطرافیان آنها دست به خودکشی زده اند بیشتر در معرض خودکشی قرار دارند که موضوع مهمی برای پیشگیری از خودکشی است.

جنسیت

خودکشی که منجر به فوت می شود در مردان ۳ برابر زنان است اما اقدام به خودکشی در زنان ۳ برابر مردان است چون روش هایی که خانم ها به کار می گیرند کمتر مرگبار است.

بیماری های جسمی

۷۵ درصد کسانی که خودکشی می کنند در ماه قبلش به پزشک مراجعه می کنند. بنابراین پزشکان باید یاد بگیرند که علاوه بر چکاب جسمی یکی دو سوال روحی هم بپرسند. مثلاً الان که سینه ات چرک دارد از زندگی که ناامید نیستی؟ احتمال اینکه فرد یک بیماری جسمی شدید بگیرد (مثلاً سرطان بگیرد) و خودکشی و کند در ماه اول ۵ برابر بیشتر از ماههای دیگر است که این موضوع مهمی برای جلوگیری از خودکشی است

 

طلاق و جدایی و تنهایی

تنهایی یکی از علل خودکشی است چون انسانها ذاتاً اجتماعی آفریده شده اند. زنان شبکه حمایتی بیشتری دارند در حالی که مردان تک رو هستند و به کسی نمی گویند که همین عامل خودکشی بیشتر در مردان است و می تواند به دکتر خوب برای خودکشی کمک کند که به سوال چه کسانی خودکشی می کنند پاسخ دهد.

مشکلات مالی و ورشکستگی

فقر مالی عامل مهمی در خودکشی افراد به خصوص در جوامع جهان سومی است و می تواند یکی از علائم خودکشی باشد.

اعتقادات مذهبی

اعتقادات مذهبی تا حدود زیادی می تواند از خودکشی پیشگیری کند.

 

دوران سوگ

افرادی که اخیراً کسی یا چیزی را از دست داده اند خصوصاً در ماههای اول احتمال خودکشی اشان بیشتر است که در مشاوره خودکشی توسط دکتر خوب برای خودکشی مورد بررسی قرار می گیرد.

 

در دسترس بودن وسایل خودکشی

هر چقدر وسایل خودکشی در دسترس تر باشد احتمال خودکشی را بالاتر می برد و می تواند برای جلوگیری از خودکشی کمک کننده باشد.

 

بازنشستگی

بازنشستگی هم یکی از علل خودکشی است که خصوصاً در افراد کمال گرای منفی باعث می شود که درصد خودکشی بیشتر شود.

 

آب و هوا

تغییر فصل ، خصوصاً در فصل پائیز درصد خودکشی ها را بالاتر می رود که یک علت آن افسردگی فصلی است.

سوء استفاده جنسی

آنهایی که در کودکی مورد سوء استفاده قرار گرفتند احتمالاً دچار خودشکی شوند و می تواند یکی از دلایل خودکشی نوجوانان باشد.

افراد مانوس با جراحت و…

افرادی که دائم با جراحات و زخم و درگیری و… هستند مثل افراد ضد اجتماع ، درصد خودکشی اشان بیشتر می شود که در جلوگیری از خودکشی از علل مهمی است.

تغییرات در وضعیت

از علل خودکشی میتوان به تغییرات در وضعیت فرد اشاره داشت. هر گونه تغییر در وضعیت مثلاً فرد اخیراً به شهرستان منتقل شده است و یا اخیراً کارش را عوض کرده است و… ممکن است درصد خودکشی را بالاتر ببرد و یکی از علائم خودکشی باشد.

 

ناامیدی

۳ اتفاق در فرد می افتد که واقعه منفی به ناامیدی تبدیل می شود و از علل خودکشی در او می شود. این ۳ اتفاق عبارتند از:

 

مصرف مواد اعتیادی

مردان بیشتر مصرف مواد دارند و مصرف مواد یک عامل عمده در موفقیت خودکشی و خودزنی است که در مشاوره خودکشی مورد بررسی قرار می گیرد.

 

انتظارات و باورها

گاهی اوقات باورها می تواند عاملی برای خودکشی باشد مثلاً خودکشی یک راه حل است یا مثلاً فرد می گوید که: “بلاخره خواهد مُرد حالا چرا آموزش خوب زیستن کند”. این عامل مهمی در پیشگیری از خودکشی است.

چه کسانی خودکشی می کنند ؟

دوره حاد و بحران خودکشی کوتاه است

اشتاین مان معتقد است خودکشی یک وضعیت ناپایدار است که این یعنی یا فرد خودش را می کشد و یا فرد نمی تواند به صورت دائم به فکر خودکشی باشد. در واقع میل خودکشی نهایتاً چند ساعت یا چند روز بیشتر طول نمی کشد و بعد از آن شاید فرد به خودش بخندد که چرا می خواست چنین کاری را انجام دهد که این موضوع در درمان خودکشی توسط دکتر خوب مورد بررسی قرار می گیرد.

حالت دوگانگی

این یعنی فرد هم می خواهد خودش را بکشد و هم خودش را نکشد و هیچگاه تماماً در فکر این نیست که باید خودش را بکشد. این علل خودکشی باعث می شود که دیگران فکر کنند که خودکشی طرف مقابل واقعی نیست و می گویند: “اگر فرد می خواهد واقعاً خودش را بکشد چرا به آمبولانس زنگ می زند و یا چرا همه قرص ها را نخورده و یا چرا دو تا رگش را نزده است”.
این موضوع ثابت می کند که انسان ثابت و واحد نیست بلکه هر فردی از اجزائی تشکیل شده است بنابراین قسمتی از مغز می خواهد انسان خودکشی کند و قسمتی می خواهد او را حفظ کند که این موضوع در جلوگیری از خودکشی می تواند کمک کننده باشد.

نوابغ

اکثر خودکشی ها را نوابغ انجام می دهند که شاید دلیل این امر دور شدن از جامعه باشد و در مشاوره خودکشی مورد بررسی قرار می گیرد.

عامل نفر دوم

در اکثر خودکشی ها پای فرد دیگری در میان است. مثلاً فرد می گوید: “به خاطر تو که فلان کار را کردی من خودکشی می کنم” که این موضوع می تواند یکی از دلایل خودکشی نوجوانان باشد.

 

درد روانی

در اکثر خودکشی ها درد روانی است که باعث خودکشی می شود. در واقع پشت خودکشی همواره یک احساس خراب است و اکثراً برای فرار از آن درد روانی ، دست به خودکشی می زنند که این موضوع یکی از علل خودکشی است.

راههای جلوگیری از خودکشی در گروه نیک مهر

دارو درمانی

این روش توسط روانپزشک برای درمان خودکشی انجام می گیرد که در آن روانپزشک بعد از بررسی های لازم نسبت به تجویز دارو اقدام می کند.

روان درمانی

روانشناسی شاید یکی از موثرترین راههای پیشگیری از خودکشی کودکان ، نوجوانان و بزرگسالان باشد. در این درمان مشاوره خودکشی با یکسری تکنیک ها سعی می کند علائم خودکشی را در فرد از بین ببرد و باعث شود که او دیگر خودکشی نکند.

ابزارهای نوروساینس

یکی از روش های جدید درمان و جلوگیری از خودکشی نوجوانان و بزرگسالان ابزارهای نوروساینس است که حدود چند سالی است وارد ایران شده است. از جمله این ابزارها می توان به درمان با نوروفیدبک ، لورتا نوروفیدبک ( نسل جدید نوروفیدبک ) و یا دیگر ابزارهای نوروساینس است اشاره کرد که همگی بدون عوارض جانبی می باشند. لازم به ذکر است که اگر این روش توسط متخصص نوروتراپیست انجام شود ( نه روانشناس و روانپزشک ) مطمئناً می تواند به همراه روان درمانی ، یکی از درمان های خوب برای خودکشی باشد. 

نکته مهم : گروه نیک مهر برای جلوگیری از خودکشی نوجوانان ، کودکان و بزرگسالان از وجود دکتر نیما گنجی ( عضو هیئت علمی جهاد دانشگاهی علوم پزشکی شهید بهشتی و بنیانگذار واقعی لورتا نوروفیدبک در ایران ) در بخش نوروساینس و سید مصطفی حسینی ( مدیر گروه نیک مهر ) و دکتر مریم زادبر ( مسئول فنی گروه نیک مهر ) در بخش روانشناسی بزرگسالان و سودابه خاکپور ( روانشناس کودک و نوجوان ) در بخش کودکان و نوجوانان و دکتر نجار زادگان در بخش روانپزشکی و دارو درمانی استفاده می نماید. برای دیدن موفقیت های درمانی گروه نیک مهر به صفحه اینستاگرام یا بخش ویدئوها بروید.

نویسنده : سید مصطفی حسینی ، مدیر گروه روانشناسی و مرکز نوروفیدبک نیک مهر

لطفاً در زیر نظر خود را در خصوص این مقاله بیان و اگر سوالی دارید مطرح نمائید.

این مطلب را به اشتراک بگذارید

شاید این موارد هم برایتان مفید باشد

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

Fill out this field
Fill out this field
لطفاً یک نشانی ایمیل معتبر بنویسید.