گروه روانشناسی و علوم اعصاب نیک مهر

علائم و تست بیش فعالی کودکان

ADHD مخفف کلمات Attention Deficit Hyperactivity Disorder می باشد. همانطور که در درمان بیش فعالی گفته شده بود ، در صورتی که در کودک یا بزرگسال یکسری علائم مشخص همزمان با هم دیده شود می توان تشخیص بیش فعالی کودکان یا بزرگسالان را داد. این موضوع با یکسری پرسشنامه تشخیص اختلال بیش فعالی هم انجام می شود. البته با بررسی همین نشانه های بیش فعالی در کودکان هم می توان تشخیص بیش فعالی بزرگسال را داد. در این مقاله سید مصطفی حسینی ( مدیر گروه نیک مهر ) سعی دارد به سوالات علائم کودک بیش فعال چیست ؟ نشانه های بیش فعالی کودک چیست ؟ تست بیش فعالی کودکان و بزرگسالان چیست ؟ ( کودکان 7 ساله ، کودکان 5 ساله ، کودکان 4 ساله و…) و بیش فعالی از چه سنی قابل تشخیص است ؟ و بهترین پرسشنامه بیش فعالی کودکان و بزرگسالان یا بهترین ابزار تشخیص بیش فعالی کودکان و بزرگسالان چیست ؟ ( نقشه مغزی کودک بیش فعال ) پاسخ دهد. 

مدت زمان مطالعه : 11 دقیقه , تاریخ انتشار : 1398/02/04

تشخیص کودک بیش فعال

تشخیص کودک بیش فعال

بیش فعالی از چه سنی قابل تشخیص است؟ 

تشخیص نشانه های کودک بیش فعال چیست ؟

درمانگر از یکسری منابع از جمله تست بیش فعالی کودکان 7 ساله ، 5 ساله ، 4 ساله و… استفاده می کند که نشانه های کودکان بیش فعال را به دست آورد. این منابع عبارت است از:

 

۱) نظر معلم و والدین :

یکی از طرقی که درمانگر می تواند تشخیص کودک بیش فعال را دهد این است که یکسری پرسش از والدین و معلم فرد بیش فعال بپرسد. نتیجه این آیتم در کنار پرسشنامه تشخیص اختلال بیش فعالی و بررسی نشانه های کودک بیش فعال می تواند درمانگر را به یک جمع بندی برساند. این موضوع در تست بیش فعالی بزرگسالان هم وجود دارد.

 

۲) تست بیش فعالی کودکان و نوجوانان و تست بیش فعالی بزرگسالان :

یکی از مواردی که می تواند به تشخیص کودک و نوجوان بیش فعال کمک کند تست کلامی و عملی وکسلر ، تست بیش فعالی کانرز و… می باشد. البته تست تووا هم می تواند در این زمینه کمک کننده باشد ولی همانطور که در ادامه خواهیم دید نقشه مغزی کودک بیش فعال را می تواند به طور دقیق شناسایی کند و بهتر از هر پرسشنامه یا آزمونی است چون بدون دخالت دست می باشد.

 

۳) مشاهده کودک در موقعیت های مختلف :

یکی از طرق تشخیص کودک بیش فعال این است که درمانگر یا والدین در موقعیت های مختلف او را ببینند. مثلاً آیا کودک یا بزرگسال می تواند یکی دو ساعت روی صندلی بنشیند و تست وِکسلر را انجام دهد؟ این موضوع می تواند در کنار تست بیش فعالی کودکان 5 ساله ، 4 ساله ، 3 ساله و… برای تشخیص کودک بیش فعال کمک کننده باشد.

 

۴) عدم تشخیص اختلالات همبود بیش فعالی :

یکی دیگر از موارد تشخیص بیش فعالی کودک در واقع عدم تشخیص اختلالات دیگر است. اگر کودک و نوجوان و یا بزرگسالی دارای اختلالات همبود مثل اختلالات یادگیری و… باشد دیگر نمی توان به او برچسب بیش فعالی به تنهایی زد. این موضوع در پرسشنامه تشخیص اختلال بیش فعالی و نشانه های بیش فعالی در کودکان و موارد دیگر مثل نقشه مغزی کودک بیش فعال مشخص می شود.

 

۵) بروز علایم قبل از ۷ سالگی :

معمولاً قبل از ۷ سالگی کودک باید یکسری نشانه های بیش فعالی را از خود نشان داده تا درمانگر بتواند تشخیص کودک بیش فعال را بدهد. چون تمام علت های بیش فعالی در سنین زیر ۳ سال رخ می دهد و امکان ندارد کودک هیچ گونه علائم بیش فعالی را نداشته باشد و بعد در بزرگسالی دچار بیش فعالی شود. لازم به ذکر است که خیلی از والدین این سوال را از درمانگر می پرسند که بیش فعالی از چه سنی قابل تشخیص است ؟ در جواب باید گفت از ابتدای ۷ الی ۸ سالگی به طور دقیق می توان تشخیص بیش فعالی داد. البته ابزاری بنام نقشه مغزی که در آیتم ۱۱ به آن اشاره شده تنها ابزاری است که می تواند تشخیص بیش فعالی و دیگر مشکلات کودک را از 4 سالگی و حتی 3 سالگی به طور دقیق بدهد.

 

۶) شدید بودن رفتار نسبت به کودکان دیگر :

کودک و نوجوان و یا بزرگسال بیش فعال یکسری رفتارهای خاص انجام می دهد که نسبت به دیگران شدیدتر است (از جمله جنب و جوش خیلی زیاد). این آیتم باید در کنار آیتم پرسشنامه تشخیص اختلال بیش فعالی و یا تست بیش فعالی کودکان قرار داده شود تا درمانگر به یک جمع بندی برسد.

 

۷) پایدار بودن علایم به مدت ۶ ماه :

یکی از آیتم های مهم این است که علائم بیش فعالی که کودک و نوجوان از خود بروز می دهد نباید موقت باشد و باید بیش از ۶ ماه ادامه داشته باشد تا برچسب تشخیص کودک بیش فعال زده شود. این موضوع در تست بیش فعالی کودکان 3 ساله و 5 ساله و 7 ساله و… و تست بیش فعالی بزرگسالان به همراه نشانه های بیش فعالی در کودکان و بزرگسالان توسط درمانگر مورد بررسی قرار می گیرد.

 

۸) تکرار علایم حداقل در دو محیط متفاوت :

علائم بیش فعالی که کودک و نوجوان و یا بزرگسال از خود نشان می دهد باید حداقل در دو محیط مختلف انجام شود. چون بچه های شلوغ در خانه اینگونه هستند ولی در بیرون خانه آرامتر می شوند. این آیتم به همراه پرسشنامه تشخیص اختلال بیش فعالی و یا نقشه مغزی کودک بیش فعال می تواند درمانگر را در خصوص بیش فعالی به یک جمع بندی برساند.

 

۹) سابقه پزشکی کودک و بزرگسال بیش فعال :

یکی از آیتم های تشخیص کودک بیش فعال این است که معمولاً در خانواده های این افراد، بستگان شبه بیش فعالی زیاد دیده می شوند که این آیتم در کنار تست بیش فعالی کودکان 4 ساله و… و نوجوانان و تست بیش فعالی بزرگسالان می تواند بیش فعالی را تشخیص دهد.

 

۱۰) معاینه فیزیکی کامل :

یکی از آیتم های تشخیص کودک بیش فعال ، معاینه فیزیکی خصوصاً معاینه شنیداری و بینائی است چون افراد ناشنوا یا کم شنوا کمبود در عدم توجه و تمرکز دارند و ممکن است با بیش فعالی اشتباه گرفته شوند. این مورد هم در کنار پرسشنامه تشخیص اختلال بیش فعالی و علائم کودک بیش فعال و بزرگسالان بیش فعال می تواند درمانگر را به یک جمع بندی برساند.

 

۱۱ ) نقشه مغزی :

به وسیله ابزار نقشه مغزی که جدیداً پا به عرصه ارزیابی بیماری ها و اختلالات روانشناختی از جمله بیش فعالی گذاشته است می توان بدون اینکه موارد بالا مورد ارزیابی و سنجش قرار بگیرد و یا تست بیش فعالی بزرگسالان و تست بیش فعالی کودکان و نوجوانان گرفته شود به طور دقیق بوسیله نقشه مغزی کودک بیش فعال گفت که آیا کودک و نوجوان و یا بزرگسال بیش فعال هستند یا خیر؟ در ضمن این ابزار می تواند به سوال بیش فعالی از چه سنی قابل تشخیص است جواب قاطع دهد که از 4 سالگی و حتی 3 سالگی قابل تشخیص است و بهترین ابزار برای تشخیص بیش فعالی است چون بدون دخالت کودک و بزرگسال می باشد. نقشه مغزی بدون دارو و عوارض جانبی است.

اختلالات همبود با بیش فعالی

گاهی اوقات مشکلات همبود با بیش فعالی وجود دارد که والدین آنها را جزء نشانه های کودک بیش فعال خود در نظر می گیرند و تشخیص کودک بیش فعال می دهند در حالی که نشانه های کودکان بیش فعال موارد دیگری را شکل می دهد که باید بوسیله تست بیش فعالی کودکان 7 ساله و 5 ساله و 4 ساله و.. و یا نقشه مغزی که کاملترین ابزار در این زمینه است مورد بررسی قرار بگیرد. علائم همبود با بیش فعالی عبارتند از:

 

۱) اختلالات یادگیری

اختلالی که خیلی با بیش فعالی دیده می شود و باعث می شود والدین در تشخیص کودک بیش فعال دچار اشتباه شوند ، اختلالات یادگیری است. این دو نوع اختلال از هم جدا و ممکن است با هم اتفاق بیافتد ولی یکی نیستند. حتی علت های شکل گیری بیش فعالی با اختلال یادگیری جداست که این موضوع باید توسط تست بیش فعالی کودکان و نوجوانان و تست بیش فعالی بزرگسالان و بررسی نشانه های بیش فعالی در کودکان مورد ارزیابی قرار بگیرد. اگر این دو اختلال با هم باشند عزت نفس و سازگاری کودک و بزرگسال دچار مشکل می شود.

۲) مشکلات اجتماعی

مهمترین مشکل کودکان بیش فعال و عدم تمرکز و توجه ، عدم برقراری ارتباط با همسالان است چون این افراد زورگو ، پرسرو صدا و رفتارهای انفجاری دارند مثلاً در حال بازی کردن ناگهان اسباب بازی را به صورت بقل دستی اش می کوبد برای همین معمولاً کودکان بیش فعال و دارای عدم تمرکز و توجه محبوب نیستند. کودکان دارای اختلال سلوک هم به همین گونه هستند و بنابراین ممکن است والدین در تشخیص کودک بیش فعال اشان دچار اشتباه شوند که این موضوع بوسیله پرسشنامه تشخیص بیش فعالی یا نقشه مغزی ( به صورت دقیق ) توسط درمانگر قابل شناسایی است.

 

۳) نارسایی های شناختی

کودکان بیش فعال ممکن است در کارکرد هوش عملی ، سازمان دهی فضایی (مثل نقاشی کشیدن) و… دچار مشکل باشند. همچنین کودکان بیش فعال و دارای عدم تمرکز و توجه ممکن است مشکلات زبانی و گفتاری داشته باشند برای همین اگر والدین بخواهند دستوری به آنها دهند باید چندین بار و جزء به جزء بگویند که این موضوع هم در تشخیص کودک بیش فعال ، والدین را دچار اشتباه می کند چون ممکن است کودکان آنها کم هوش ذهنی باشند که تماماً توسط درمانگر با بررسی علائم کودک بیش فعال مورد ارزیابی قرار می گیرد.

۴) مشکلات هیجانی

برخی از شبه نشانه های بیش فعالی که با نشانه های اصلی بیش فعالی اشتباه گرفته می شود این است که کودکان بیش فعال معمولاً دچار مشکلات هیجانی می باشند که علت آن عزت نفس پائین در آنها است و بنابراین والدین را در تشخیص کودک بیش فعال به اشتباه می اندازد که باید بوسیله تست بیش فعالی کودکان 5 ساله و 7 ساله و… و نوجوانان و تست بیش فعالی بزرگسالان و بررسی نشانه های بیش فعالی در کودکان مورد بررسی قرار بگیرند.

 

۵) اختلال بی اعتنایی مقابله ای ( نافرمان ستیزی )

این اختلال ممکن است همراه و همبود با بیش فعالی باشد. در این اختلال کودک از سن ۴ سالگی به بعد رفتارهای منفی دارد مثلاً تا حدودی به وسایل آسیب می زند و… که همگی والدین را در تشخیص کودک بیش فعال به اشتباه می اندازد. برای تشخیص دقیق بیش فعالی باید نقشه مغزی کودک بیش فعال مورد بررسی قرار بگیرد..

۶) سندرم های همبود با بیش فعالی

سه سندرم اوتیسم ، تُورِث و رِت اختلالات همبود با بیش فعالی هستند که ممکن است با تشخیص کودک بیش فعال اشتباه گرفته شوند که با پرسشنامه تشخیص اختلال بیش فعالی و بررسی نشانه های کودک بیش فعال قابل تشخیص است.

 

الف) سندرم تیک :
اختلال تیک به ۳ صورت صوتی ، حرکتی و مرکب است.

ب) سندرم رِت :
این اختلال را اصطلاحاً فروپاشی دوران کودکی می گویند و در ۹۰ الی ۱۰۰ درصد دختران دیده می شود. در این اختلال تا یک سنی کودک رشد بهنجار دارد (۳ الی ۴ سالگی) ولی بعد از آن کارکردهایش (هوشی ، اجتماعی و…) افت پیدا می کند که در تشخیص کودک بیش فعال مورد بررسی قرار می گیرد

ج) سندرم اوتیسم ( کودکان در خود مانده ) :
مهمترین نشانه فرد اوتیسمی عدم برقراری ارتباط کلامی است و از دیگر نشانه ها که ممکن است با نشانه های بیش فعالی اشتباه گرفته شود عبارت است از: گاهی اوقات از ضمیر سوم شخص به جای اول شخص استفاده می کنند ، نسبت به اشیاء فوق العاده وابسته می شود ، کارهای تکراری انجام می دهد و… که همگی در تشخیص کودک بیش فعال و توسط تست بیش فعالی کودکان 4 ساله و 5 ساله و… و نوجوانان و تست بیش فعالی بزرگسالان و به صورت دقیق توسط نقشه مغزی کودک بیش فعال مورد بررسی قرار می گیرد.

روش های تشخیص بیش فعالی کودکان و بزرگسالان و درمان بیش فعالی در گروه نیک مهر

در کل ۳ روش درمانی اصلی برای تشخیص و درمان و بیش فعالی در کودکان و بزرگسالان وجود دارد که عبارتند از:

الف) درمان دارویی

این روش توسط روانپزشک انجام می گیرد که ابتدا روانپزشک بوسیله یکسری تست بیش فعالی کودکان 7 ساله و 5 ساله و 4 ساله و… و همچنین تست بیش فعالی بزرگسالان و نوجوانان از جمله کانرز ، تست تووا و… تشخیص بیش فعالی می دهد و سپس بوسیله دارو از جمله داروی ریتالین که معروفترین داروی بیش فعالی است به درمان بیش فعالی می پردازد. ریتالین یک دارو محرک است که باعث می شود مغز کودک که به اصطلاح در حال کند کار کردن است شروع به تند کار کردن کند و بدین ترتیب نشانه های بیش فعالی در کودکان کم رنگ شود. مطمئناً دارو یکسری عوارض های خودش را دارد و ریتالین هم از این قائده مستثنی نیست.

ب) نوروساینس

یکی از درمان های جدیدی است که حدود چند سالی است وارد ایران شده و برای درمان بیش فعالی به کار می رود و باعث می شود علائم بیش فعالی کودک و بزرگسال بهبود پیدا کند. یکی از فواید این ابزارها که انواع مختلفی از جمله نوروفیدبک یا لورتا نوروفیدبک ( پیشرفته تر از نوروفیدبک ) دارد این است که همگی بدون عوارض جانبی و دارو می باشد و می تواند کلیه نشانه های کودک بیش فعال را بهبود ببخشد. در این درمان ابتدا درمانگر یک نقشه مغزی کودک بیش فعال یا بزگسال بیش فعال را می گیرد ( که به صورت دقیق می تواند به درمانگر نشان دهد که کودک یا بزرگسال بیش فعال است یا خیر ) و حال بر آن مبنا درمان بیش فعالی را با ابزارهای نوروساینس انجام دهد. البته لازم به ذکر است که اگر پروتکل درمانی توسط متخصص نوروتراپیست ( نه روانشناس و نه روانپزشک ) نوشته شود می توان از این روش نتیجه خوبی گرفت.

ج) درمان روانشناسی یا کاردرمانگری

یکی دیگر از درمانها ، روانشناسی و یا کاردرمانگری است که یکی از باثبات ترین روش های درمان بیش فعالی است. در این درمان روانشناس کودک و یا کاردرمانگر ابتدا مثل روانپزشک با تست بیش فعالی کودکان و بزرگسالان تشخیص بیش فعالی می دهد و سپس با یکسری تکنیک ها و آموزش هایی که به کودک و والدین کودک می دهد باعث می شود که نشانه های بیش فعالی در کودکان بهبود پیدا کند. از فواید این درمان این است که بدون دارو و عوارض جانبی است منتهی از نقاط ضعف آن این است که مدت درمان طولانی است و فرد در جلسات ابتدایی نتیجه ای نخواهد دید.

نکته مهم : گروه نیک برای تشخیص کودک بیش فعال و تشخیص بزرگسال بیش فعال و همچنین درمان بیش فعالی از وجود دکتر نیما گنجی ( بنیانگذار واقعی لورتا نوروفیدبک در ایران ) و عضو هیئت علمی جهاددانشگاهی علوم پزشکی شهید بهشتی در بخش نوروساینس و سودابه خاکپور ( روانشناس کودک و نوجوان ) در بخش روانشناسی استفاده می کند. لازم به ذکر است که تمامی درمان های گروه نیک مهر تا آنجایی که می شود بدون دارو و عوارض جانبی است. برای دیدن موفقیت های درمانی گروه نیک مهر به صفحه اینستاگرام و یا بخش ویدئوها مراجعه کنید.

نویسنده : سید مصطفی حسینی ، مدیر گروه روانشناسی و مرکز نوروفیدبک نیک مهر

لطفاً در قسمت پایین نظر خود را در خصوص این مقاله بیان و اگر سوالی دارید مطرح نمائید.

این مطلب را به اشتراک بگذارید

شاید این موارد هم برایتان مفید باشد

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *